Topkapı Sarayı Birinci Avlusunun Batı Kısmının Yapısal Dönüşümü

Abstract

İstanbul’un fethinden sonra inşa edilen Topkapı Sarayı, yönetim merkezi ve hanedanın ikametgahı olarak yüzyıllar boyunca kullanılmıştır. Saray, 19. yüzyılın ikinci yarısında terkedilene kadar artan nüfus ve ihtiyaçlar doğrultusunda yeni yapılar eklenerek genişletilmiştir.Topkapı Sarayı, birbirini hiyerarşik olarak takip eden dört avlu ve Harem yapılarından oluşmaktadır. Bu avlular işlevleri nedeniyle sırasıyla Birinci Avlu (Alay Meydanı), İkinci Avlu (Divan Avlusu), Üçüncü Avlu (Enderun Avlusu), Dördüncü Avlu (Sofa-i Hümayun) olarak adlandırılmaktadır. Bab-ı Hümayun’dan girenleri karşılayan Birinci Avlu toplanma ve bekleme meydanı olarak kullanılmasının yanında sarayın inşasından itibaren dış hizmet binalarını barındırmaktadır. Bab-ı Hümayun ve Babüsselam’a uzanan yol aksı ayrım olarak alındığında tezin konusu avlunun batı kısmıdır. Karakolhane, Aya İrini, Darphane-i Amire, Çinili Köşk, Sanayi-i Nefise Mektebi ve Arkeoloji Müzesi yapıları yer almaktadır.Çalışma kapsamında, Bizans Dönemi’nden günümüze kadar Topkapı Sarayı Birinci Avlusu’nun batı kısmında bulunan yapıların geçirdiği mimari dönüşümler ele alınmıştır. Yazılı ve görsel kaynaklardan edinilen bilgiler ışığında mevcut yapılar ve yok olmuş yapılar tespit edilmiştir. Yapıların mimari özellikleri ve zaman içerisinde geçirdiği onarımları hakkında bilgi verilmiştir.

Topkapı Palace, built after the conquest of Istanbul, has been used for centuries as the administrative center and the residence of the dynasty. The palace was developed by adding new buildings in line with the increasing population and needs until it was abandoned in the second half of the 19th century.Topkapı Palace consists of four courtyards and harem structures that follow each other hierarchically. These courtyards are First Court (Alay Meydanı), Second Court (Divan Avlusu), Third Court (Enderun Avlusu) and the Fourth Court (Sofa-i Hümayun), respectively, due to their functions. The First Courtyard, which welcomes those entering from the Imperial Gate (Bab-ı Hümayun), is used as a gathering and waiting area, as well as the place where service buildings are located. When the road axis to the Imperial Gate (Bab-ı Hümayun) and The Middle Gate (Babüsselam ) is taken as separation point, the structures located in the western part of the courtyard, which is the subject of this thesis, are Karakolhane, Hagia Eirene, Imperial Mint (Darphane-i Amire), Tiled Kiosk (Çinili Köşk), Art Academy (Sanayi-i Nefise Mektebi) and Archeology Museum.Within the scope of the research, the structural transformations of the buildings on the west side of the First Courtyard of Topkapı Palace from the Byzantine Period to the purpose are discussed.