Abbasi Döneminde Grekçeden Arapçaya Çevrilmiş Müzik Aletleri ile İlgili Üç Risalenin Tercümesi ve incelenmesi

Abstract

Bu tezde ele aldığımız Müzik aletlerine ilişkin üç risale, Abbasi dönemindeki çeviri hareketinin ilk meyvelerinden biridir. Beytülhikme döneminde bilinmeyen bir çevirmen tarafından tercüme edilen bu risalelerin Yunanca metinleri henüz bulunamamıştır. Mütercim, risalelerin Grekçe orijinallerinin yazarı olarak مورسطس (Mūr-s-ṭ-s) adını vermektedir. Yazarın ismini “Moritos” ve “Muristos” şeklinde okuyan araştırmacılar olsa da Grekçede isim olarak hiçbir anlam ifade etmeyen bu transkriptin, kullanılmamasının daha doğru olacağını düşünerek Arapça yazılışını kullanmayı tercih ettik. Grekçeleri günümüze kadar ulaşmayan Antik Yunan’a ait kimi eserlerin Arapça tercümeleri sayesinde Dünya kültür hayatında yer alması büyük önemi haizdir. İşte tezimizde ele aldığımız risaleler, bu kabil eserlerden olup, bir kat daha önem kazanmaktadır. Ayrıca bu risalelerde konu edinilen, org, organ ve orgonum diye isimlendirilen hava ile çalışan aletin İslam Medeniyeti’nin ilk dönemlerinde tanıtılmasını sağlamıştır. Daha sonra bu risaleler, İslam’da müzik ve müzik aletleri konusunda özgün çalışma yapılmasında da önayak olmuştur. Abbasi döneminin önemli tercümanları tarafından çevrilen مورسطس Risaleleri ve orgu sürekli anılmıştır. 19. Asırdan itibaren Batılı oryantalistler, مورسطس 'un risaleleri ile ilgilenmiş ve özellikle Müslümanların org konusundaki çalışmaları hakkında çok önemli incelemeler yapmışlardır.risaleleri hakkında bildiğimiz kadarıyla Türkçe bir inceleme ya da çeviri bulunmamaktadır. İslam bilim tarihinde özellikle müzik konusunda çok sayıda çalışma olmadığını da gözönünde bulundurarak tezimizde, مورسطس risalelerini Türkçeye çevirerek, metnin anlaşılmasına yönelik sadeleştirme ve teknik açıklamalar getirmeye çalışılarak İslam bilim tarihide yeni bir araştırma alanı oluşturmaya gayret ettik.

three treatises on musical instruments discussed in this thesis are one of the first fruits of the translation movement in the Abbasid period. The fact that the Greek text of these treatises, which were translated by an unknown translator during the period of Bayt al-Hikma "The House of Wisdom", have not been found yet. The translator calls مورسط س (Mūrsṭs) as the author of the Greek originals of the treatises. Although there are researchers who read the author's name as "Moritos" and "Muristos", so considering that this transcript has no meaning as a name in Greek, we preferred to use the Arabic spelling. It is of great importance that some works belonging to Ancient Greece, whose Greek texts did not survive until today, have a place in the world cultural life thanks to their Arabic translations. In fact the treatises we have dealt with in our thesis are among such works, so they have become more important. In addition, these treatises introduced the air-operated instrument called organ, organ and orgonum, which was the subject of these treatises, in the early periods of Islamic Civilization. Later, these treatises have also led to original works on music and musical instruments in Islam. The treatises of مورسط س and organ, translated by important translators of the Abbasid period, were constantly commemorated. Since the 19th century, Western orientalists have dealt with the treatises of مورسط س and have made very important studies, especially about the work of Muslims on organ. As far as we know about مورسط س treatises, there is no Turkish study or translation. Considering that there is not a large number of studies in the history of Islamic science especially in music, In our thesis, we tried to create a new research field in Islamic history of science by translating مورسطس treatises into Turkish and trying to bring simplification and technical explanations to make more understanding of the text.