Ebüzziya Tevfik’in ‘Ne Edatı’ İsimli Eseri ve Ne Edatı Üzerine Tartışmalar

Abstract

Bu tezde, Ebüzziyâ Tevfîk’in “Ne Edât-ı Nefyî Hakkında Tetebbuât” adlı eserinden yola çıkılarak “ne… ne” tekrarlı olumsuzluk bağlacı, Tanzimat dönemindeki çeşitli dil meseleleri ve Tanzimat dönemi Osmanlı Türkçesinin sentaks yapısı ele alınmaya çalışılmıştır. I. bölümde Ebüzziyâ Tevfîk’in hayatı, eserleri ve basımyayımcılığa katkıları hakkında kısaca bilgi verilmiş, II. bölümde genel anlamda Osmanlı Türkçesi üzerinde durulmuş ve Tanzimat döneminde öne çıkan dil meseleleri açıklanmaya çalışılmış, III. bölümde “Ne Edât-ı Nefyî Hakkında Tetebbuât” adlı eserin tanıtımı yapılmış, IV. bölümde çeşitli kaynaklarda “ne… ne” tekrarlı olumsuzluk bağlacının ele alınışı üzerinde durulmuş, V. bölümde Osmanlı Türkçesi bağlamında metnin kelime grupları ve cümle yapıları incelenmiş, VI. bölümde “Ne Edât-ı Nefyî Hakkında Tetebbuât” adlı eserin Lâtin harflerine aktarılmış metni, ardından sözlük-dizini ve özel adlar dizini verilmiştir. Ekler kısmında ise metinde geçen Farsça izafet terkipleri ve birleşik fiil grupları alfabe düzenine göre sıralanmıştır.

In this thesis, “neither… nor” conjunction, various language matters and the syntax of Tanzimat period Ottoman Turkish are discussed on the basis of Ebüzziyâ Tevfîk's work called “Ne Edât-ı Nefyî Hakkında Tetebbuât” (A Research on The Negative Conjunction “Neither… nor”). In part I, a brief information about Ebüzziyâ Tevfîk's life, works and contributions to printing and publishing is given. In part II, Ottoman Turkish is analyzed in general terms and prominent language matters of the Tanzimat period are tried to be explained. In part III, the work “Ne Edât-ı Nefyî Hakkında Tetebbuât” is introduced. In part IV, approaching of “neither… nor” conjunction in various resources is analyzed. In part V, word groups and sentence structures of the “Ne Edât-ı Nefyî Hakkında Tetebbuât” within the context of Ottoman Turkish are examined. In part VI, the transliteration of “Ne Edât-ı Nefyî Hakkında Tetebbuât” in Lâtin characters, a dictionary-index and an index of proper nouns are given. In appendix, Persian ızafas and compound verb groups in the text are given in alphabetical order.