Boğaziçi Yerleşmelerinden Emirgan’ın Tarihsel Gelişimi

Abstract

‘Boğaziçi Yerleşmelerinden Emirgan Bölgesi’nin Tarihsel Gelişimi’ başlıklı çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışmanın giriş kısmında çalışmanın amacı, çalışmanın kapsamı ve çalışmanın yöntemi açıklanmıştır. Amaç; Boğaziçi yerleşmelerinden biri olan Emirgan Bölgesi’ni tarihsel perspektif içinde ele alarak gelişimini ortaya koymak ve son dönem değişimlerini belirleyerek bir değerlendirme yapmaktır. İkinci bölümde; öncelikle Emirgan’ın konumu, sınırları, topografya, iklim ve bitki örtüsü gibi fiziksel özelliklerinin bilgileri verilmiştir. Fiziksel verilerin ardından bölgenin nüfus, ulaşım, sosyal yaşam gibi sosyokültürel özellikleri incelenerek tez çalışmasına eklenmiştir. Bu özelliklerin açıklanmasının ardından Emirgan Bölgesi’nin tarihsel gelişimi Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet olmak üzere üç dönem halinde incelenmiştir. Bizans döneminde bölgenin durumu ile ilgili araştırmalar ele alınmış, bölgede ilk yerleşmenin başladığı Osmanlı dönemi üzerinde durulmuştur. Cumhuriyet döneminde ise bölgenin tarihsel gelişimine etki eden unsurlar ele alınmıştır. Üçüncü bölümde; ikinci bölümde incelenen tarihsel dönemlerin bilgisi ışığında Emirgan yerleşmesinde tarihsel dönemler içinde gelişen mimari yapılanma çalışılmıştır. Osmanlı döneminde bölgede oluşmaya başlayan ve giderek gelişen köy içi yerleşmesinin kentsel elemanları ve mimari yapının bütününü oluşturan önemli yapı birimleri incelenmiştir. Bu yapılardan Emirgan Bölgesi’ndeki günümüze ulaşan en önemli kıyı yapısı olan Şerifler Yalısı üzerinde durulmuştur. Osmanlı döneminin ardından tarihi silsile içerisindeki bir sonraki dönem olan Cumhuriyet döneminde Emirgan’da meydana gelen mimari gelişimler iki kısımda incelenmiştir. İlk kısımda; 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilanından tüm Boğaziçi yerleşmelerinde kentsel dokuyu ve mimari yapılanmayı etkileyen Boğaziçi Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 1983 tarihine kadar olan zaman dilimini kapsayan dönemde Emirgan’daki mimari yapılanma incelenmiştir. İkinci kısımda ise 1983 yılında Boğaziçi Kanunu’nun yayınlanmasının ardından günümüze kadar olan süreçte oluşan yeni konjonktüre bağlı gelişen mimari yapılanma incelenmiştir. Farklılaşma sürecini etkileyen unsurlar olan yasa değişiklikleri, koruma kanunları ve bölgede süregelen kentsel elemanlarda ve mimari yapılarda gerçekleşen yenileme çalışmaları araştırılarak Emirgan’a olan etkisi bu bölümde ele alınmıştır. Son bölüm olan sonuç kısmında ise tez kapsamında ele alınan konulara kısaca değinilerek Emirgan Bölgesi ve mimari yapılanması hakkında genel bir değerlendirmenin ardından bölgenin sağlıklı gelişimi için önerilerde bulunulmuştur.

The project "The Historical Development of Emirgan Region of Bosphorus" consists of four parts. In the first part; purpose, scope and method of the project is disclosed. The purpose is to evaluate the development of Emirgan, a Bosphorus settlement, from a historical perspective regarding the recent changes. From the general Bosphorus subject, the thesis focuses on the Emirgan region in the second and third parts. In the second part, the physical characteristics such as the location, boundaries, topography, climate and vegetation are given along with the socio-cultural details like population, transportation and social life. Following the explanation of these properties, the historical development of the region is studied through three eras: The Byzantine, Ottoman and Republican periods. In the part about the Byzantine era, studies regarding the region’s situation were examined, beginning of the settlements in the Ottoman period were accentuated, and for the Republican period the factors effecting the region were analysed. In the third part, the evolving architectural structure of Emirgan is studied in the light of the historical details examined in the second part. The urban elements of the village settlements which started to flourish in the Ottoman period, and the important architectural elements forming the complete settlements are examined. The work focuses on Şerifler Yalisi, the most important coastal structure of the Emirgan region that has survived to this day. Following the Ottoman era, the sequence continues with the Republican period and the architectural developments of that period were examined in two parts. The first part begins with the establishment of the Republic and covers the architectural developments in Emirgan until 1983, the year when the Bosphorus Act came became operative and affected the urban structure and architectural structuring in all Bosphorus settlements. And in the second part, the era after the Bosphorus Act of 1983 was covered up until today, and the architectural structuring resulting from the new conjuncture. The effect of changing laws and social life on the Bosphorus' architectural structure is evaluated considering the Ottoman period and earlier Republican period, along with the last 30 years of the Republican period. And in the last part, a general evaluation and recommendations have been shared regarding the topics discussed in the thesis.