Kaçar Lake Cilt Tezyinatı

Abstract

Kitap sanatlarındaki gelişmeleri incelediğimizde, derli toplu kullanabilme amacıyla bir araya getirilen varaklar, ilk cilt örnekleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Başlangıçta birbirini tamamlayan cilt, hat, tezhip, minyatür, ebru zamanla ayrı disiplinler olarak gelişmiş ve bağımsız sanatlar haline gelmiştir. Coğrafi konumu itibari ile geçiş güzergâhında olan İran, kendi kadim kültürü dışında, İslâm medeniyetinin en önemli devletlerini bünyesinde barındırmıştır. Kaçar Türk Devleti İran topraklarındaki son Türk devleti olmasının yanında, bu coğrafyada yüzyıllardır kesintisiz devam eden zengin sanat mirasının da son halkası olmuştur. Hat, tezhip, minyatür ve konumuz olan cilt sanatının en önemli eserleri burada verilmiştir. Kaçar ciltlerinin en önemli özelliği üslup çeşitliliğidir. Lâke tekniğinin kullanılmasının yanında, desen üslubu ve figürler Batı tarzıdır. Batılı botanik ressamlarının çiçek tasvirleri de birebir kullanılmıştır. Hatta üç boyutlu resimleme, perspektif gibi o döneme kadar rastlanmayan teknikler dikkat çekicidir. İlk örneklerine Timurlular’da rastladığımız lâke ciltler, Kaçar Türk Devleti döneminde rağbet görmüştür. Sadece ülke içinde değil, çevre ülkelerde de etkilerini göstermiştir. Babürler’de ve Keşmir’de de benzer üretimlere rastlanmaktadır. Bu etkilenmeyi, batılılaşmanın tüm bölgeyi etkilemesinin sonucu olarak görebiliriz. Kaçar lâke ciltlerinin günümüze ulaşan örneklerinde, lâkenin dayanıksızlığı sebebiyle tahribat yoğun olmuştur. Sadece kitap ciltleri değil, kalemdan, yazı çekmeceleri, ayna kapakları, muhtelif amaçlı kullanımlar için kutular, yelpazeler de bu teknikle yapılmıştır. Batılı ülkelerden gelen yoğun talepler, ciddi sayıda eserin, ait olduğu ülkelerden dışarı çıkarılmasına neden olmuştur. Araştırmada, ülkemizde bulunan müze ve koleksiyonların yanı sıra, yurtdışındaki kaynaklardan da yararlanıldı. Konumuzla alakalı yabancı eserlerden tercüme yoluyla istifade edildi. Kaynak araştırmalarımız sırasında, cilt sanatı, özellikle de Kaçar lâke cilt sanatı ile ilgili Türkçe çalışmaların azlığı ciddi bir sorun olmuştur.

When we examine the development of book arts, it can be seen that by combining, pages has formed the first examples of binders in order to be used spucely. At the begining, bookbindery, calligraphy, illumination, miniature and marbling art were complementary to each other. On the other hand, in time they become independent of each other. Besides the being located on the busiest routes, Iran has also its ancient culture and it hosted remarkable states of Islamic Civilization. Qajars was one of the these states. It was not only the last Turkish state located on Iran, but also it was the last examples of the rich artistic heritage lasting for hundreds of years. Calligraphy, ılluminatıon, miniatures, bookbindery and other great works were brought to life in this region. The most important feature The Qajars bookbinding arts were its stylistic diversity. Besides the lacquer technique, pattern style figures and western-style botanical painters' depictions of flowers were also used in an exact same way. It is even possible to see three dimensional illustrations and perspectives examples of the lacquer technique. Although these kinds of western depictions were not used in the region until that time. We see the first examples of lacquer technique on Timurid period, but it become popular during the Qajar period. . Not only within the country, but also it showed its effects in neighboring countries. For examples, we see similar products in Babur and Cashmere. İn the light of these examples, influence of westernization can be seen in the entire region. Due to the weakness of the Lacquer, in the Qajar lacquer technique, damage has been intense. There have not been the only book bindings: pencil boxes, the article drawers, mirror caps, boxes for various purposes and fans have been made. Due to popular demand from Western countries in a significant number of works were removed from the country. We didn’t limit our researches with the museum and its collections in our country. We also benefit from foreign sources. During our study of the source of Qajar lacquer art and bookbindery art, the scarcity of Turkish studies has become a serious problem. We have scanned the foreign resources and have translated into Turkish.