Osmanlı Türkçesinin Öncü Bağlaçları Hakkında

Abstract

Osmanlı Türkçesinde önermeleri, dolayısıyla önermelerin biçimsel karşılıkları olan cümle(cik)leri birbirleriyle irtibatlandırmak için muhtelif imkanlar mevcuttur. Bu imkanlardan biri de aslen Türkçe olmayan, bağlaçlarla teşkil edilen bağlama tekniğidir. Türkçenin kendine mahsus aslî teknikleri olmasına rağmen bağlama tekniği yabancı diller tesiriyle oldukça yaygın bir kullanım alanı bulmuştur. Osmanlı Türkçesinde bu tür büyük yapısal değişikliklere yol açan dil Farsçadır; bağlaçlarla cümle bağlama tekniği de Farsçayla olan dil münasebetlerinin bir neticesi olarak ortaya çıkmıştır. Farsçada kullanılan bağlaçların aynı kullanım ve görev alanına tıpatıp Türkçede de sahip olmaları beklenemez. Daha önceki çalışmalarımızda bağlaçları, cümlelerin oluşturduğu kombinasyonlar içerisinde aldıkları yere göre yeni bir isimlendirme, yeni bir tanım ve tasnife tabi tutmuştuk. Bu yeni tasnifte göre üç alt grup söz konusudur: 1) Aracı bağlaçlar 2) Öncü bağlaçlar 3) Artçı bağlaçlar Bu makalede ikinci grupta yer alan, Osmanlı Türkçesinin çūn (ki), ḳaçan (ki), mādām (ki), hemān (ki) gibi öncü bağlaçlarına kısaca temas ediliyor.

In Ottoman Turkish there are various possibilities to connect propositions, i.e. to link sentences or clauses. One of these possibilities is the linking strategy with conjunctions, which is not a genuine Turkish technique. Even if Turkish has its own techniques to link sentences/clauses, that technique became widely accepted through foreign influence. The language, which caused considerable structural changes in Ottoman Turkish, is the Persian language. The linking strategy with the conjunctions in Ottoman Turkish is a product of Persian influence. We cannot expect the same usage and functions in both languages, in Persian and in Ottoman Turkish. In our previous contributions we have suggested new terms, new descriptions and a new classification made according the positions of conjunctions in the combination of sentences. In this classification there are three subgroups of conjunctions: 1) Interface conjunctions 2) Prepositive conjunctions 3) Postpositive conjunctions In this paper we will deal with the second group, with the prepositive conjunctions of Ottoman Turkish, like çūn (ki), qaçan (ki), mādām (ki), hemān (ki) etc.