| dc.description.abstract | 16. yüzyıl Osmanlı Devletinin, siyaset, ekonomik, sanat vb. alanlarda dünyaya hükmettiği dönemdir. Bu yüzyılda Osmanlıda saraya bağlı sanat kolu olarak gelişmiş klasik yapılarda, mimariyle bütünlük arz eden çini sanatının en güzel örneklerini dinî yapıların iç ve dış bezemelerinde görmekteyiz. Mimar Sinan yapılarında süsleme hiçbir zaman mimarînin önüne geçmemiştir. Çini süslemenin yerini mimarî elemanlar belirlemiş ve yapının banisinin istekleri de zaman zaman göz önüne alınmıştır. Sinan tarafından inşa edilen eserler diğer tezyini elemanlar yanında uygun orantı dengesi içinde çini süsleme elemanı olarak kullandığı için ayrı bir güzellik kazanmıştır.
Üsküdar’da Toptaşı’nda bulunan cami Il. Selim’in karısı ve III. Murat’ın validesi Nurbanu Sultan tarafından 1583’de yaptırılmıştır. Camide mihrab duvarı, soncemaat yeri pencere alınlıkları 16. yüzyıl ikinci yarısına ait sıraltı tekniğinde İznik çinileriyle tanzim edilmiştir. Mihrab sekisi (sofası) duvarı ile ona paralel, dik uzanan duvarda, pencerelerin üstünde lacivert zeminli, beyaz renkli kuşak yazısı yer alır. Yazının zemin dolgusunda, rûmî, hataî, penç, yaprak ve geometrik motifler, kırmızı, yeşil, kobalt, firuze renk ile tezyin edilmiştir. Yazının üstünde tepelik bordür uzanır. Alt tarafında ve kenar bordürlerinde alttaki hurde rûmî motifli friz tekrarlanır. Mihrabın iki yanındaki dolapları kuşatan bölümde, beyaz, lacivert, firuze, kırmızı renkli bahardallı, hatai, penç, yaprak, bulut motifli bordürler yer alır. Mihraba dik uzanan yan duvarlarda sivri kemerli sathi nişler meydana getiren bahardallı ikiz panolar, kırmızı, firuze, kobalt, yeşil renkli, rûmî, natüralist uslûbda çiçekler (lale, karanfil, goncagül, yapraklar) ile panonun ortasında lacivert zeminli üst üste madalyonlar bulunmaktadır. Kenar bordürleri firuze renk zemin üzerine hurde rûmî’lidir. Harimde güney duvarında, soncematte revaklı avluda, kare, dikdörtgen formlu kitabeli, bordürlü çinili pencere alınlıklarının dördünde caminin Nurbanu Sultan tarafından yaptırıldığı diğerlerinde ise ayetler yazılıdır.
Tez konusu Üsküdar Atik Valide Sultan Camii Çinileri olup, konu iki bölümde incelenmiştir. Birinci bölümde; Çini sanatına genel bakış, 16. yüzyılda çini sanatı, kompozisyon özellikleri, uygulama teknikleri, ikinci bölümde; Atik Valide Sultan Külliyesinin tarihçesi, bağlı yapılar, geçirdiği değişim ve bozulmalar, camiye ait bilgiler ve çini süsleme programı içinde kompozisyon şemaları, uygulanan motiflerin analizi ve camiden çalınan eserler, varılan sonuç genel değerlendirme, yapılan eserlere ait rapor hakkında açıklayıcı bilgiler, resimler, çizimler ve dokümanlara yer verilerek incelenmiştir. | en_US |
