Hürrem Çavuş Camii (Hırka-i Şerif) Restorasyon Projesi

Abstract

Dünyaya nizam vermek ve gücünü dünyanın her karış toprağında hissettirmek isteyen medeniyetlerin temsilcisi olan devletler; izlerini yaptığı eserlerle de sabitlemek, söylemek ve kanıtlamak istemişlerdir. Medeniyetler; kendi anlayışı ve üslubuyla biriktirdiği bilgiler nihayetinde edindiği tecrübe ile bir mimari dil oluşturmuştur. Osmanlı Medeniyeti de İslam’dan aldığı sosyal yaşam ve insan haklarını önceleyerek insana yakışır ve medeniyetini temsil eder eserler ortaya koymuştur. Her eserin bir kullanım gayesi ve işaret ettiği bir mânası vardır. Bu çalışma kapsamında bir mahalle camisi olan Hürrem Çavuş Camii ele alınmıştır. Sosyal hayat içerisindeki yeri mahalle camisi olan camiler; mahallenin kuruluşu ile var olan ve mahalle sakinlerinin beş vakit namazı cemaat ile eda edebilmesi gayesiyle yapılmıştır. Banisi Kanuni Sultan Süleyman’ın Divan Çavuşlarından olan Hürrem Çavuş, Mimarı ise; Hassa Mimarlar Ocağı Baş Mimarı olan Sinan’dır. Bu eser 1562 yılında İstanbul’da Fatih İlçesinde yapılmıştır. Geçirdiği tamirat ve bakımlar neticesinde ahşap elemanları (mimari öğeleri, çatısı, mahfil ve son cemaat yeri vs.) hariç hususiliğini koruyabilmiştir. Eserin yapıldığı dönemin daha iyi anlaşılabilmesi için Kurul, Encümen, Vakıflar ve Osmanlı arşivleri incelenmiş; yazışmalar, tutanaklar ve farklı kaynaklarda eser hakkında bilgi toplanmıştır. Aynı sanatkârın farklı eserleri de bu maksatla çalışma içerisine alınmıştır. Eserin kendi üslubunu ve dönemini aktarabilmesi için restitüsyon projeleri ve güncel ihtiyaçların asgarisi eklenerek restorasyon projesi hazırlanmıştır. Projelerin içerisindeki izahatlarda da görüleceği gibi; muhdes olan ekler kaldırılmış ve tavsiye edilen mimari elemanlar çizilmiştir. Eser; kullanıma mani bir halde değildir. Bakımlı ve temizdir. Fakat Klasik Osmanlı Mimari Üslubunun anlaşılabilmesi için müdahale edilmesi gerekmektedir. Son cemaat mahfilinin iki katlı olarak tanzim ettirildiği ve güncel ihtiyaçların karşılanması için esere kalıcı zararlar verildiği tespit edilmiştir. Mimar Sinan’ın önemli bir eseri olan Hürrem Çavuş Camiini niteliksiz eklerinden arındırmak ve aslına kavuşturmak bu çalışmanın ana gayesidir.

The states which are the representative of the civilizations that aim to regulate the world and make understand its power all over the world, want to inscribe, tell and prove their marks with their artifacts. The civilizations generate an architectural style with their consciousness, style and experiences. The Ottoman Civilization also prioritizes civil liberty and social life warranties with their Islamic significance, and leaves humanely artifacts representing their civilization. Every artifact refers a significance and has an intended purpose. This study is about Hürrem Çavuş Mosque which is a village mosque. The mosques which are approved as village mosque in social life exist since the village foundation and are built to the end that the townsfolk prays at Salah times. Hürrem Çavuş Mosque is ordered by one of the palace attendants working under the emperor Kanuni Sultan Süleyman, and its architect is Architect Sinan who was the chief architect at chamber of architects at that time. This artifact was built in 1562 in Fatih district of Istanbul. In conscious of the repair and maintenance applied on this artifact, its characteristics are conserved except wood elements such as mihrab, minbar, ambo, roof, gathering-place, narthex etc. In order to estimate the period that the artifact was built; cultural heritage conservation board’s archives, general directorate for foundations’ archives and Ottoman archives are researched and necessary informations are obtained from the correspondences, reports and other documents about the artifact. In addition, other artifacts designed by Architect Sinan are examined in this study for the same aim. In order to express the artifact’s own style and period, restitution plans and by adding the minimal living necessities’ restoration plans are drawn. As it is seen in the explanations in the plans, adscititious parts are removed and suggested architectural elements are drawn. Today, the artifact is not in unusable conditions. It is well-kept and clean. However, some interferences must be done to be able to be understood classical Ottoman Architectural style of the artifact. Especially, the fact that narthex of the mosque is regulated as two-tier and the artifact is damaged to provide contemporary need are determined. The main purpose of this study is clearing off the Hürrem Çavuş Mosque, which is an artifact of Architect Sinan, from the featureless additions and restoring to the original state of the artifact.