Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Roman Kahramanlarında Kaçış ve Sığınma

Abstract

Bu çalışmada Tanpınar’ın romanlarından yola çıkılarak, Tanpınar’ın roman kahramanlarında kaçış ve sığınma konusu incelenerek araştırılmıştır. Öncelikli olarak psikoloji bilimi açısından kaçış ve sığınış alanları tespit edilmiş, konuyla ilgili uzmanların görüşlerine yer verilmiş; daha sonra konuya edebiyat çerçevesinden yaklaşılmıştır. Çalışmanın hazırlanmasında Tanpınar’ın “Huzur, Sahnenin Dışındakiler, Mahur Beste, Saatleri Ayarlama Enstitüsü” isimli romanları ilgili bölümler doğrultusunda fişlenmiş ve sınıflandırılmıştır. Araştırma sonucunda Tanpınar’ın roman kahramanlarının ferdî nedenlerden daha çok, toplumsal nedenlerle kaçma ve sığınma eğilimi gösterdiği tespit edilmiştir. Araştırma sonucuna göre, Tanpınar’ın roman kahramanlarının kaçışının sebepleri Doğu- Batı medeniyetleri arasında kalmak, yabancılaşmak, kültürel sürekliliği kaybetmek, değer yargılarındaki karmaşa ve yaşam tarzındaki buhran, zorla modernleşmek, Osmanlı Devleti’nin savaşlar nedeniyle fakirleşmesi ve yorgunluğu, bireysel bunalımlar, varoluşsal kaygılar ve hayat anlamını yitiriştir. Çalışma sonucuna göre; kaçış alanları ise sanat, mazi, aşk, rüya, bohem hayat, İstanbul, geleneksel el sanatları, intihar, fetişizm, spritüel dernekler ve hayâl dünyasıdır. Edebiyat, müzik ve mimari, bu sanat dalları içinde en fazla önem verilenidir. Mazi ise, ölü hatıralar yığını değil; süreklilik gösteren bir geçmiştir. Bu çalışmada geçmiş, aşk, sanat ve Türk İstanbul’un birlikte yer aldığı tespit edilmiştir. Bohem hayati içki, kumar ve eğlenceler ile karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmayla, zorla modernleşmenin sonucu olan yabancılaşmadan kaçmak için; Tanpınar’ın roman kahramanlarının sığındıkları alanlar sınıflandırılmış ve bunların ne şekilde ele alındığı tespit edilmeye çalışılmıştır.

With this project, I intend to deal with Tanpinar's fiction with attention to the heroes and their escapes. The theme of 'escape' will be looked into firstly from the psychological perspective. I will also be making references to what experts in the field have studied and commend on. Thereafter, I will look at it from the literary perspective. In the course of this project, some of Tanpinar’s fictional Works and their heroes will be used as references. Tanpinar's heroes are affected by the social and communal realities unfolding around them and their escapes or retreats are both direct and indirect reactions or responses to the events they are faced with. And this may explain issues like being caught between Eastern and Western civilizations which, as a continuation, may cause frustration and leading into alienation. Moreso, the Ottoman Wars further complicated their experiences since some of them became impoverished and frustrated. And in their bid to strike a balance, various methods and concepts are explored. Some of which include Love, Dream, Bohemian life style, Suicide, Culture, Literature and Architecture. To sum up, this study aims to study why escape is the main focus of Tanpinar's heroes. And my studying the social realities unfolding around them, we will be able to appreciate what caused their alienation.