Türk Sosyolojisinin Kimliği: Kuruluş Döneminde Türk Sosyolojisinin Karakteristik Özellikleri

Abstract

Sosyoloji Avrupa’da bir bilim olarak doğuşundan kısa bir süre sonra ülkemizde yakından takip edilmiştir. Batı sosyolojisinin kavram, kuram ve yöntemleriyle ülke sorunları ele alınmaya ve birtakım çözüm önerileri sunulmaya başlanmıştır. Batı sosyolojiyle kurulan bu hızlı temas ve yakın takip, elbette ki ülkenin içinde bulunduğu siyasal/toplumsal şartlarla birebir ilişkilidir. Siyasal/toplumsal şartların ve imkânların başkalığı, Türk sosyolojisinin, kendine özgü bazı niteliklerini de beraberinde getirmiştir. Kendi doğuş bağlamından oldukça farklı, bize has olan bu nitelikleri bilmek, bir yandan Türk sosyoloji tarihimizin seyrini anlamaya diğer yandan da sosyoloji-siyaset bağlantısını daha anlaşılır kılmaya yardımcı olacaktır. Bu makalede, II. Meşrutiyet’in hemen öncesi ile çoğunlukla sonrasında yoğunlaşan sosyoloji çalışmalarının, anlayış ve yaklaşımlarının bütününden hareketle, ortak birtakım nitelikler belirlenmeye ve örnekleriyle birlikle izah edilemeye çalışılacaktır. Bu bağlamda Türk sosyolojisinin kurtarıcı ve kurucu misyonu, pozitivist karakteri, aktarmacılık geleneği, siyaset merkezliliği, tek taraflılığı, elitist tutumu, popülist fikirlere olan yakınlığı, kendi tarihsel düşünsel bağlarından kopmuşluğu vb. gibi karakteristik özellikleri tahlil edilecektir.

Sociology startted being studied intensely in our country short after its emergence as a science in Europe. Country’s problems began to be addressed and some solutions were offered with the concepts, theory and methods of western sociology. This quick contact and close monitoring of western sociology are certainly related with the political/social conditions of the country. The gap between political/social conditions and opportunities has brought some distinctive qualities to Turkish sociology. Knowledge about this spe-sific and different features in terms of their birth will help us to understand the course of Turkish sociology a history of and the connection of sociology and politics. In this study common characteristics of sociological studies just before and mostly after II. Meşrutiyet period will be identified and explained with examples in the light of both their assumptions and approaches. In this contex, the characteristic features of Turkish sociology –its savior and founder mission, positivist character, transference tradition, politics-centeredness, elitist attitude, Its proximity to the populist ideas, break from its historical ideological bond etc.– will be analyzed.