Hac ve İktidar: Haremeyn’de Erken Dönem Osmanlı İmar Faaliyetleri

Abstract

Müslümanların iki kutsal kentini (Haremeyn) içine alan Hicaz bölgesi 1517 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ancak Osmanlı sultanları bu tarihten önce de Haremeyn’e yakın ilgi göstermişlerdir. Erken dönemde başlayan bu ilgileri, her yıl Haremeyn ahalisine yardımlar göndermek tarzında gelişmiştir. Sultan I. Selim’den sonra ise durum değişecek ve Osmanlı Sultanları Hicaz bölgesinin bütün sorumluluğunu üstleneceklerdir. Hac ibadetinin sağlıklı yerine getirilmesi için, yol güzergâhlarının bakım ve onarımı, güvenliğin sağlanması Sultanların temel vazifeleri arasına girecektir. Ancak Osmanlı Sultanları bölgenin imar ve gelişmesi için de özel olarak ilgilenmişlerdir. Başka bir ifade ile bölgeyi imar ederek, yatırım yaparak kendi güç ve iktidarları ile hilafet prestijlerini sürekli kılmışlardır. Bu makalede Osmanlı Devleti’nin erken dönemde (16. yüzyıl) Haremeyn’de hayata geçirdiği imar faaliyetleri ve bu konuda Sultanların gösterdikleri hassasiyetler ele alınmaktadır.

The Hedjaz region comprising the two sacred cities for the Muslims was annexed to the Ottoman territories in 1517. However, even before that date, the Ottomans paid attention to Hedjaz region. With such interest emerged in an early period, the Ottomans sent aid and presents to the people of Hedjaz in many occassions. After Sultan Selim I, this interest changed its scope and the Ottoman sultans took the responsibility of the whole Hedjaz region. In order to provide good conditions to the pilgrims to Mecca, the Sultans repaired and maintained the roads, ensured security as their primary responsibilities. The Sultans also personally interested in these processes and they invested in these regions with an attemp to perpetuate their power and prestige. This study attempts to examine the reconstruction works accomplished by the Ottomans in Hejaz in the early period (16th century) and analyze the sensibility of the Ottoman sultans shown towards the region.