Dolmabahçe Sarayı’nın boulle tekniği mobilyaları ve koruma ilkeleri

Abstract

Mimarlık ile mobilya sanatı asırlardır birbirleriyle çok yakın ilişkide olmuştur. Eski eser ve çağdaş mobilyalar mimarlık ile bir bütün olarak değerlendirilir. Fransa’dan getirtilmiş mobilyaların Dolmabahçe Sarayı mekânlarına yerleştirilmiş olması ve özellikle “Boulle” tekniğiyle yapılmış mobilyaları kapsadığı için tezin ana konusu olması bu noktada önem arz etmiştir. Saray mobilyalarının zaman içerisinde tamir ve bakım durumlarının ortaya çıkması nedeniyle de saraylarda konservasyon ve restorasyon çalışmalarının yapılmaya başlaması zorunlu olmuştur. Bu bağlamda, Dolmabahçe Saray’ının ‘Boulle’ tekniğiyle yapılmış mobilyalarının koruma ve restorasyon konusu ele alınmıştır. Mobilya sanatının zamanla gelişimini görebilmek adına mobilya sanatı en ilkel dönemlerinden itibaren ele alınarak irdelenmiş, önemli teknik ve yöntemler ile gelişimleri anlatılmıştır. Geç Neo-klasik döneme bakıldığında ise; André-Charles Boulle’un eski tarihlerde günümüze kadar ulaşan marküteri sanatına yepyeni bir boyut getirdiği mobilya marküteri sanatının malzeme ve teknik yöntemlerini geliştirerek mobilyalara soyadının verildiği ‘Boulle’ adında yeni bir teknik ortaya koymuştur. Bu yöntem mobilya süsleme sanatındaki marküteri tekniğine yeni bir bakış açısı katmıştır. Kaplumbağa kabuğu (bağa) pirinç ve kalay malzemelerin bir arada birleştirilmek suretiyle tüm malzemeler tek seferde kesilir ve daha sonra mobilyanın yüzeyinde malzemeler birleştirilir. Ahşap, pirinç ve kaplumbağa kabuğu (bağa) malzemelerinin farklı türde olmasından dolayı zamanla mobilya yüzeyinde bozulmalar meydana gelir. Bu nedenle Boulle mobilyaların korunması ve onarılması zorunlu olmaktadır. Bu noktada Milli Saraylar Daire başkanlığına bünyesinde sedef restorasyon atölyelerinde koruma ve onarım hizmetinin varlığı önem taşır. Ayrıca Türkiye’de ‘Boulle’ tekniği mobilyaları ve mobilya koruma ve restorasyon hakkında akademik çalışmaların yetersiz olması, tezin araştırma konusunu ‘Boulle’ tekniği üzerine yoğunlaştırmasına ve bu tekniği her yönüyle incelemesine yol açmıştır. Türkiye’de mobilya koruma ve onarım konusu ele alınmış; restorasyon ve konservasyon terimlerinin tanımı yapılarak, iki terim arasındaki anlam karışıklığının ortadan giderilmesi amaçlanmıştır. Bu tez ile, tarihi mobilyaların mimari bünyesinde kullanım, çevreye uyumu ve kültür değerleri açısından ne kadar önemli bir alanı kapsadığı ortaya konulmuştur. Mobilya sanat tarihi, en eski dönemlerden başlayarak günümüze kadar gelen sürecin değerlendirilmesinde, tarihi mobilyaların kültürel değerinin anlaşılması vurgulanmıştır. Dolmabahçe Sarayı’nda var olan tarihi mobilya koruma ve onarım bilincinin temelini, tezin ana konusu olan ‘Boulle’ tekniği üzerinde irdeleyerek, uluslararası düzeydeki mobilya koruma bakış açısı da incelenmiştir. Ulusal alanında dört uzman ile yüz yüze görüşme sağlanmıştır. Uluslararası altı uzman ile elektronik posta aracılığı ile görüşme yapılmış, mobilya koruma ve restorasyon ve Boulle tekniği restorasyon süreci hakkında sorular uzmanlara yöneltilmiştir. T.B.M.M. Müzecilik ve Tanıtım Daire Başkanlığından Dolmabahçe Sarayı’ndaki Boulle teknikli mobilyaların araştırılması incelenmesi için gerekli izin alınmıştır. Milli Saraylar Daire Başkanlığından mobilya koleksiyon uzmanı Sn. Nurdan DANIŞMAN ile T.B.M.M. Envanter Kaydı Sisteminden Boulle mobilyalar araştırılmış on yedi Boulle teknikli mobilya envanter numaraları ve yerleri ile tespit edilmiştir. Yalnızca on mobilya yerinde fotoğraflanmıştır. T.B.M.M. Milli Saraylar Daire Başkanlığı’na bağlı, sedef restorasyon atölyesinde daha önce restorasyonu tamamlanmış Boulle masa incelenmiş, uzman restoratör, sedefkâr Sn. Cemalettin ÜNAL ile görüşme yapılarak, hazırlanan Boulle-marküteri süslemeli mobilyaların restorasyon süreci detaylandırılarak anlatılmıştır. Literatür taramasında etkili olarak INP (Ulusal Miras Enstitüsü) Kütüphanesinin dijital kitaplığından erişim izni alınmıştır. Boulle tekniği ve restorasyon hakkında güncel bilgiler yayınlanmış tez ve sempozyum ses kayıtlarına bu şekilde erişilerek tezi güçlendirmiştir. Bu bağlamda tezin araştırma yöntemleri literatür taraması, yerinde inceleme, gözlem ve görüşme tekniklerini kapsamaktadır.

Architecture and furniture art have been very close to each other for centuries. Old works or contemporary furnishings are considered as a whole with architecture. Furniture imported from France has been placed in Dolmabahçe Palace interiors and it is especially important that it is the main topic of the thesis because it covers furniture with "Boulle" technique. Due to the appearance of repair and maintenance conditions of the palace furniture over time, restoration and conservation work in the palace was necessary. In this context, the conservation and restoration of 'Boulle' technique furniture of Dolmabahçe Palace was discussed. In order to see the development of furniture art over time, furniture art has been examined from its primitive periods and important techniques and methods and developments have been explained. Looking at the late Neo-classical time; André-Charles Boulle has developed a new technique called "Boulle", which furnishes Boulle furniture, surname by developing the "material" and "technical methods" of the furniture inlay art, which has brought a whole new dimension to the art of inlays. This method has added a new perspective to the marquetry technique in the art of furniture decoration. combines tortoiseshell, brass and tin to cut all the materials in one go and then mounts the materials on the furniture table. Wood, rice and tortoiseshell material it can cause deterioration on the surface of furniture due to its different type. For this reason, protection and repair are compulsory. At this point, depending on the National Palaces, the presence of protection and repair services in furniture restoration workshops, especially in Dolmabahçe Palace, is important. In addition, 'Boulle' technique in Turkey has led to the inadequacy of academic studies on furnitures, concentrating thesis research on 'Boulle' technique and examining this technique in every direction.The issue of furniture protection and repair in Turkey was discussed; restoration and protection terms are defined. The goal is to remove the confusion of meaning between the two terms. With this thesis, it has been revealed how important an area of historical furniture is in terms of usage in architecture, adaptation to surroundings and cultural values. In the Dolmabahçe Palace, the basis of the protection and repair of the historic furniture is examined on the main theme of the thesis, 'Boulle' technique, and the point of view of furniture protection in international level is examined. Face-to-face meetings were held with four experts in the national field.Interviews were held with six international experts via email, and questions were asked to the experts on furniture preservation and restoration and the "Boulle technique" restoration process.Permits have been obtained from the T.B.M.M (The Grand National Assembly of Turkey ) Museum and Introducing Department to examine the investigation of Boulle technical furniture in Dolmabahçe Palace. National Palace furniture specialist From T.M.B.B Inventory Registration System with dear Nurdan DANIŞMAN, has been identified with seventeen Boulle technical furniture inventory numbers and locations researched. Only ten furniture were photographed. Sample restorations working in the Sedef restoration workshop of The Grand National Assembly of Turkey National Palaces Department were examined. The restoration process of the Boulle technical furniture, prepared by interviewing with the expert restorer /sedefkâr Cemalettin ÜNAL, is explained in detail. Effective in literature review; Access to the digital library of the INP (Institut National Du Patrimoine) Library has been granted. information on the Boulle technique and restoration has been reinforced by access to published theses and symposium voice recordings.In this context, research methods include literature review, on-site review, observation and interview techniques.