Ferdiyetçilik, Kolektivizm ve Sanayi Üçgeninde Sanat ve Zanaat: “Geleneksel Sanatlar” Meselesinin Avrupa’da Yükselişi ve Düşüşü

Abstract

Son zamanlarda “geleneksel sanatlar”ın canlandırılması Türkiye’de önem kazanmış olan bir konudur. Kadim zanaatların üretim yöntemlerine yönelik bu ilgi, genellikle millî kimlik yaratma idealinin bir parçası olan ve geçmişin şekillerine dayanan bir karşı-estetik meydana getirmek amacını taşır. Bu makalenin amacı, Britanya’da artizanal sanatların canlandırılmaya başlamasından, Almanya’da modern endüstriyel tasarımın doğuşuna kadar geçen sürede, “geleneksel sanatlar” meselesinin kısa tarihinin geçmişin estetiğini canlandırma arayışlarında dikkate alınmasını önermektir. 19. Yüzyılın ortasında Britanya’da ortaya çıkan Arts and Crafts hareketi, sanatçı ve zanaatçıların endüstriyelleşmiş kapitalizm karşısında güçlerinin eriyip gitmesine duyulan tepkinin sonucunda, Ortaçağ loncalarının kolektif el üretimini canlandırmayı denemişti. Arts and Crafts’ın siyasî-ideolojik eğilimine karşılık, yüzyıl dönümünde kıta Avrupa’sında saf estetik bir hareket olarak ortaya çıkan Art Nouveau, bu tür bir içerikten büyük ölçüde yoksundu. Sonuçta, sanatın tasarım estetiği olarak kapitalist sanayi üretimiyle uzlaşmasıyla Avrupa’da el sanatları hareketi sona ermiş oldu.

Nowadays, revitalization of the so-called “traditional arts” is in vogue in Turkey. The penchant for the artistic crafts of the past aims to generate a counter-aesthetics as part of the ideal of creating national identity, depending on the shapes of the past. This paper suggests that from the beginning of the revitalization of artistic crafts in Britain to the birth of modern industrial design in Germany, the short history of the “traditional arts” must be taken into account in considerations of reviving the aesthetics of the past. In the mid-Nineteenth Century, in Britain, the Arts and Crafts movement tried to revive the collective hand production of the Medieval guilds. Despite the political-ideological orientation of the Arts and Crafts movement, the continental Art Nouveau that emerged as pure aesthetics around the turn of the century was usually devoid of such content. As a consequence of the reconciliation of art as design aesthetics with the capitalist industrial production, the history of handicrafts came to a halt in Europe.