Kenan Ziya Taş, Osmanlının Son Cihan Projesi Kudüs Selâhaddin Eyyübî Külliye-i İslamiyesi

Abstract

Kudüs, tarih boyunca Müslümanlar, Hıristiyanlar ve Yahudiler tarafından kutsal kabul edilen ve daima mücadele alanı olan bir şehir olagelmiştir. Kudüs’ün dini bir merkez olma hüviyeti bölgeye yerleşmenin en geçerli sebebi sayılmış, her inanç topluluğu bu bağlamda politikalar geliştirmiştir bu şehir için. Rusya, İngiltere, Fransa gibi ülkelerin bölgede kendi iradeleri altında kiliseler, dini okullar, dernekler kurma isteği misyonerlik faaliyetlerinin hız kazanmasıyla daha da kolay hale gelmiş ve kendine yer bulmuştur. Hâkimiyeti altındaki Kudüs’te dengeyi bozacak bu faaliyetler karşısında Osmanlı Devleti, nev-i şahsına münhasır Osmanlı okullarının arttırılması için girişimlerde bulunmuştur. Bu anlayışla 1915’te kurulmuş bir Osmanlı okulu olan ve ismini Kudüs fatihi Selahaddin Eyyübi’den alan olan Selahaddin Eyyübi Külliye-i İslamiyesi’nin incelendiği “Osmanlının Son Cihan Projesi Kudüs Selahaddin Eyyübi Külliye-i İslamiyesi” adlı eser, önsöz ve girişin ardından meseleyi detaylarıyla aktaran yedi bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlere ek olarak, Kudüs Mutasarrıflığı ile Şeyhülislam arasında geçen yazışmaların belgelerinin yanında, Kudüs Selahaddin Eyyubi Külliye-i İslamiyesi’nin talimatnamesinin Osmanlıca ve transkript edilmiş metinleri kitabın sonunda yer almaktadır. Talimatnamenin 1915 yılında Kudüs Fransisken Matbaası’nda neşredildiği ve Diyarbakır Halkevi Kütüphanesi’nin 1679 numaralı demirbaşı olduğu bilgisini veren yazar, külliyeye dair literatürde Almanca bir yayın dışında başka bir çalışma bulunmadığına dikkat çekmektedir.