16.-17. yüzyıl İstanbul Kadı Sicilleri’nde ev ve kentsel konumu

Abstract

Konutlar, insanların içinde yaşadığı, uyuma, yeme, içme, dinlenme gibi eylemleri gerçekleştirdiği dış etkilere karşı korunaklı yapılardır. İşlevsel ayrışmanın olmadığı tek hacimden oluşan konuta, değişen yaşam koşullarıyla beraber yeni birimler eklenmiştir. Şehrin temel yapı taşı olan konutları ele alırken uzak ve yakın çevresiyle kurduğu ilişki, yola göre durumu, plan sistemi, malzemesi, yapım tekniği gibi özellikleriyle beraber bir bütün olarak ele almak gerekmektedir. Bunlarla beraber komşuluk, mahremiyet, mülkiyet gibi kavramlar da yapıya kimliğini kazandıran ve yapıyla birlikte incelenmesi gereken diğer ögelerdir. Osmanlı kentlerindeki konutlar; bahçe düzeni, yol bağlantıları, arsa kullanımı ve planları bakımından önem taşımaktadır. Tez çalışmasında Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi tarafından yayınlanan İstanbul Kadı Sicilleri’nin 40 cildi kaynak olarak kullanılmıştır. İstanbul’da bulunan sekiz mahkemeye ait 16.ve 17.yy kayıtlarındaki evler incelenmiştir. Etrafı yolla veya arsayla çevrili, konumu belirtilen 2197 ev çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Evlerin iç mekan bileşenleri, kat sayıları, bahçeleri ve yollarla kurduğu ilişkiler sicil verileri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Sekiz mahkeme bölgesinin kayıtlarından elde edilen veriler istatistiklerle açıklanmış, bu verilerin kendi içinde analizleri yapılmıştır. Ayrıca farklı mahkeme bölgelerinin verileri karşılaştırmalı olarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Houses, in which people realize activities, such as living, sleeping and eating, are sheltered constructions against external impacts. Recent units have been added to the single volume houses, which did not have functional seperation, with the changing living conditions during the history. It is crucial to handle houses, which are the basic building block of the cities, with their established near and far surroundings, conditions with respect to roads, plans, materials and construction techniques. Moreover, neighbourhood, privacy, ownership are also important concepts that constitutes the identity of the houses. Garden layout, road connections, land usage and sketch typology are the major things to understand the urban fabric in Ottoman cities, specifically in Istanbul. In this thesis, we investigated the housing lawsuits, stated in Istanbul Cadi Registers(Istanbul Kadı Sicilleri), for 16th and 17th centuries. We commented on interior space elements, floor number, garden and road connections of houses in the light of the data obtained from the registers. Information is gathered from eight different regional courts. it is given by statistical manner and analyzed in itself for each regional court. In addition, we made comparative analysis of the statistical data, belonging to different regions.