Yıldız Parkı has ağıllar kısmı peyzaj restorasyonunun irdelenmesi

Abstract

Meydanlar, parklar, bahçeler, korular, çocuk oyun alanları, yaya yolları, çeşmeler ve kentsel donatı elemanları kentlerin ayrılmaz parçalarıdır. Tarihî yapılar arasındaki açık ve yeşil alanlar; kentlerin doluluk ve boşluk oranının sağlanması, kişilerin rekreasyonel etkinlikler de bulunması, yeşil dokusuyla mikro klima etkisi, kent siluetine katkısı, yapılar için fon oluşturması, turizme ve bulunduğu çevrenin kimliğine katkısı gibi birçok öneme sahiptir. Bu tür mekânlar korunmalı, yeni düzenlemeler tarihî doku ile yarışmayacak, estetik ve fonksiyonel yönden uyum sağlayacak nitelikte olmalıdır. Yapılan inceleme ve araştırmalar sonucunda tek yapı ölçeğinde, tarihî yapıların çoğunlukla bina restorasyonlarının yapıldığı, yapının bahçesi ile bir bütün olarak ele alınmadığı bir gerçektir. Ülkemizde yapı ölçeğinden başlayan, tarihî doku ve kent bütününe kadar geniş bir alanı kapsayan koruma çalışmalarında hedeflenen koruma ne yazık ki kısmen gerçekleştirilebilmektedir. Yaşayan, dinamik bir niteliğe sahip tarihî yapılar ve bahçeleri, kendi dönemlerinin sosyo-kültürel ve ekonomik özelliklerini, yaşam alışkanlıklarını, anlayışlarını ve zevklerini, zamanının malzeme özellikleri ve yapım tekniklerini, toprak, iklim ve ekolojik farklılıklarını, taş ve ahşap işçiliği gibi detayları günümüze kadar taşımaktadır. Ayrıca diğer sanat dallarına göre daha kısa ömürlüdürler. Bu yüzden belgeleme ve koruma çalışmaları son derece önemlidir. İstanbul’daki hemen hemen tüm saray bahçeleri ile ilgili Yıldız Sarayı ve iç bahçesi de dâhil, birçok tez, araştırma ve makale mevcuttur. Günümüze ulaşan eski belgeler, arşivler bugün yok olan, özgün biçim ve mimarisini kaybeden bahçelerin tasarım özellikleri ve mimari öğeleri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Ancak, bugün Yıldız Korusu dediğimiz dış bahçe kısmı ile ilgili çok fazla bilgi, belge ve araştırmaya rastlanmamıştır. Yıldız Sarayı içinde yer alan Has Ağıllar Kısmı’nın geçirdiği değişimlerin saptanarak güncel durumunun değerlendirilmesinin amaçlandığı bu çalışmada yazılı arşiv belgeleri literatür bilgileriyle birlikte değerlendirilerek, bahçeye ve çevresindeki yapılara ait eski fotoğraflar yenileriyle, eski harita ve planlar günümüz harita ve uydu görüntüleriyle karşılaştırılarak tarihsel süreç içindeki değişim ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Squares, parks, gardens, groves, children playgrounds, pedestrian paths, fountains and urban fittings are some of the most important components of cities. Urban voids and green spaces between historical buildings makes a major contribution to tourism and identity of environment as; forming urban occupancy and space ratio of cities, recreational activities of people, micro-climate effects by green texture and shaping the urban silhouette. That kind of sites should be protected, and later designs must have a quality that will not compete with the historical texture, but to adapt from aesthetic and functional direction. As a result of the investigations and researches carried out, it is a fact that historical structures are mostly entering in restoration only as façade, not taken as a whole by the restoration the garden of the structure. Unfortunately, in our country aimed criteria for conservation studies from the scale of single historical building to whole of city can be partially realized. Historical areas as a pack of structure and gardens which are living and have a dynamic quality are carrying their time’s socio-cultural and economic characteristics, life habits, perspectives, aesthetics, material properties, construction technics, soil, climate and ecologic differences, details of stone and wood craftsmanship to present day. Beside they have longer life than other art branches. Because of that documentation and conservation work are extremely important. There are many theses, researches and articles about almost all palace and their gardens in Istanbul including Yıldız Palas and its inner garden. Historic documents, archives which are reaching today provide us important information about the design features gardens that lost their original forms. However, today we did not find much information, document and research about the outher garden part which we call ‘Yıldız Korusu’. This study is aiming to determine the changes that are experienced and to evoluate the current situation of sultan’s animal shelters. As process the written documents are evaluated together with the litarature information and changes in Historic era were tried to be revealed by comparing the old maps and plans with the updated maps and stalite imaginary of today with the old photographs belonging the garden and surrunding buildings.