İstanbul Hasköy Abudara (Parmakkapı) Sinagogu restorasyonu

Abstract

İstanbul Beyoğlu ilçesi içerisinde kalan Hasköy semti uzun yıllar boyunca Yahudi cematine ev sahipliği yapmıştır. Yahudi toplumu tarih içerisinde bir çok defa göç etmiş ve bu göçler esnasında İstanbul’a da farklı yerlerden Yahudi göçleri olmuştur. Abudara Sinagogu İspanya ve Portekiz’den göç eden Yahudiler tarafından kurulmuştur. Bu yüksek lisans tezi kapsamında İstanbul Hasköy’de bulunan Abudara (Parmakkapı) Sinagogu incelenmiştir. İlk bölümde Hasköy semtinin tarihi gelişimi ve genel özellikleri aktarılmıştır. Hasköy içerisindeki diğer etnik gruplara dair bilgiler ve bölgede meydana gelen belli başlı önemli olaylar da bu bölümde yer alır. Bir sonraki bölüm İstanbul Yahudilerinin kısa tarihini konu alır. Yahudilerin İstanbul’daki varlıkları, tarihi süreç içerisinde İstanbul Yahudilerinin göçleri ve başlarına gelen olayların aktarıldığı başlığı, Osmanlı Yahudileri’nin sosyokültürel durumu isimli başlık takip etmektedir. Bizans İmparatorluğu’ndan Osmanlı İmparatorluğu’na Yahudilerin ekonomik, sosyal ve kültürel durumları araştırılmıştır. Üçüncü bölümde Sinagog mimarisinin genel özellikleri, sinagogun ortaya çıkışı ve Yahudi inancındaki önemi birlikte incelenerek Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilen sinagogların mimari özellikleri aktarılmıştır. Sinagog kelimesinin anlamı, İlk Tapınak ve İkinci Tapınak, Yahudi inancında sinagogun özellikleri, Osmanlı İmparatorluğu’nda sinagog yapılarına dair alınan kararlar, sinagogun esas elemanlarının tanımı bu bölümde yer alır. Hasköy semtinde varlığını koruyan ve varlığını koruyamayan sinagoglardan bahsedilmiş ve bu yapıların mimari özellikleri aktarılmıştır. 4. Başlık Abudara Sinagogu’dur. Yapının tarihçesi ve ayrıntılı tanımı yapıya ait fotoğraflar ile birlikte bu başlık altında aktarılmıştır. İlk inşa tarihi bilinmeyen yapı adını Yahudi bir aileden almaktadır. Hasköy Yahudileri bu sinagogda pek çok tören ve toplantı yapmıştır. 1804 yılında meydana gelen yangın sonucu yapı tekrar inşa edilmiş ve bu inşa esnasında bir takım değişiklikler yapılmıştır. Yüksek duvarlı küçük bir avlu ile çevirili sinagog kuzey ve güney tarafında betonarme binalara bitişiktir. Yapının ve çevresinin ayrıntılı tanımı incelendikten sonra bakımsızlık ve yanlış onarımlar sonucu yapıda meydana gelen hasar ve bozulmalar analiz edilmiştir. Tezin bir diğer başlığı yapının restitüsyonunun aktarıldığı bölümdür. Bu başlık altında restitüsyonun dayandığı bilgi ve belgeler aktarılmış ve bu doğrultuda restitüsyon çizimleri hazırlanmıştır. Restorasyon başlığında yapıdaki hasarların ve bozulmaların onarımına ilişkin müdahaleler sıralanmış ve yapının yeniden kullanımına ilişkin öneri hazırlanmıştır. Çizimler isimli başlık altında yapının rölöve, malzeme, bozulma, restitüsyon, müdahale ve restorasyon çizimleri yer almaktadır.

The Hasköy area, which is located in the Beyoglu district of Istanbul has been a home for the Jewish community for many years. The Jewish people have had numerous migrations from various locations around the world to Istanbul. The Abudara Synagogue was founded by Jews who migrated from Spain and Portugal. This thesis explores the Abudara (Parmakkapi) Synagogue in Istanbul, Hasköy. The first part of it narrates the historical development of the synagogue and its general characteristics. The existence of other ethnic groups and the main events which took place in the area are conveyed. The following section deals with the history of the Jews in Istanbul, and their migrations to the city. This is followed by a chapter which deals with the sociocultural situation of the Ottoman Jews, and which explores the economic, social and cultural position of the Jews from the Byzantine to the Ottoman Empire. The following section looks at the general characteristics of synagogue architecture, the emergence of the synagogue and its importance in the Jewish faith, and conveys the characteristics of synagogue architecture in the Ottoman Empire. The name of the word synagogue, the First and Second Temples, the characteristics of the synagogue in the Jewish faith, the decisions made regarding synagogues take place in this section. The synagogues which have managed to remain in the Hasköy district and those that are no longer existant, and their architectural characteristics. The fourth heading is on the Abudara Synagogue, in which the history of the structure and its details have been conveyed with images of the structure. The date of construction of the building is unknown, and it takes its name from a Jewish family. The Jewish community of Hasköy have carried out many ceremonies and meetings in this synagoge. Due to a fire in the date 1804, the building was reconstructed and some changes made in this process. The building is surrounded by a small courtyard with tall walls, and is situated beside concrete buildings on the north and south. Some additional attachments exist in the courtyard. The structure consists of the main area of worship and the womens area. There is a concrete mezzanine floor which was added to the structure when it was used as a workshop, and this area is reached with the stairs in the women’s section. The inner facades of the building are covered with plaster. The inner facades of the upper floor are decorated with illustrations. The outer facades are a layer of küfeki stone, two rows of bricks with stone blocks in the corners. The roof of the structure is a hipped roof with ala turca tiles. Due to neglect and faulty restorations, damage and deterioration can be seen in the structure. In another section of the thesis, the restitution plan is conveyed. Under this heading, the information and documents regarding the restitution are analyzed and illustrations for the restitution are presented. The interventions regarding the restoration of the damages and deteriorations are listed with suggestions for their restoration. In the heading after the concluding section are the surveys, material, restitution, interventions and restoration illustrations.