Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki bazı evkâf defterlerinde kullanılan ebrül

Abstract

Başbakanlık Arşivi, Osmanlı Devleti’nin sahip olduğu kültür ve medeniyet zenginliğinin farklı yansımalarına ev sahipliği yapan önemli bir kurumdur. Ebrû sanatının gelişimini ve geçmiş asırlarda ne denli iyi icra edildiğini bu arşivdeki ebrûlu defterleri inceleyerek müşâhede etmekteyiz. Çalışmaya konu olan eserler devrin güzellik anlayışını ve bunun ifade tarzını günümüze taşımıştır. Çalışmada, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Evkāf defterlerinde bulunan ebrûların kapsamlı şekilde incelenmesi amaçlanmıştır. İnceleme altına alınan defterler 92 adet olarak tespit edilmiştir. Eserlerin, bir kısmı defter kabı, bir kısmı ise yan kâğıdı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ebrû örneklerinin bulunduğu defterlerin tarih aralığı, 17. yy.’dan 19.yy. ortalarına kadar uzanmaktadır.Tezin birinci bölümünde, ebrû sanatının tarihi, kullanılan malzemeler ve teknikleri hakkında genel bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan bazı Evkāf defterlerinin üst ve alt kabları ile yan kâğıdı olarak kullanılan ebrûlar incelenmiş, renk ve kompozisyon özelliklerinden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde ise arşivde yer alan ebrûların bir kısmının günümüz imkân ve şartlarıyla uygulanmış hali ve hazırlanan âlet edevâtın kullanım aşamaları yer almaktadır.

The Prime Ministry Archives is an important institution hosting different reflections of the richness of Ottoman Empire culture and civilization. We have been observing the development of the marbling art and how well it was performed by examining the marbled papers used in the books in the archives. The works that are subject to this study have brought that era’s sense of beauty and its expression style to the present. This study includes marbled papers used in the charity books of various foundations of the Prime Ministry Ottoman Archives. It is aimed to thoroughly examine the marbling papers in the book samples. A total of 92 books have been examined under this thesis. Some of the works examined are in the form of bookcase and some of them are side paper. The date range of the books, in which the marbling samples have been examined is between 17th century and the middle of 19th century. In the first part of the thesis, general information about the history of marbling art, its materials and techniques are given. In the second part, marbled papers used in the front and back covers and side papers of the books in the Prime Ministry Ottoman Archives are examined and their color and composition features are investigated. Finally, the third part includes reproductions of some of the marbled papers found in the archives with today’s materials.