Turgut Cansever Düşüncesinde Yapı-yapım Kavramları ve Türk Tarih Kurumu Binası’nda Mimari Detay

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Turgut Cansever’in mimariye dair düşüncelerini Türk Tarih Kurumu(TTK) Binası’nın inşa süreci ve yapı detayları üzerinden incelemektir. Bu doğrultuda, Cansever’in söyleminde yapılarını açıklamaya yardımcı olacak kavram grupları kullanılarak yapısal ve mekansal analiz yapılmaktadır. Yapılan analizler ile birlikte Cansever’in mimarlık düşüncesi, inşa eylemi ile birlikte ele alınarak TTK eserinde biçimsel, işlevsel ve yapısal boyutlara dair anlamsal sorgulamalar yapılmaktadır. Birinci bölümde, Cansever’in söylemi ve mimari eserleri, araştırmanın yöntemi, kapsamı ve araştırma malzemesi ele alınmaktadır. İkinci bölümde, TTK Binası projesinin başladığı 1951 yılından 1967 yılına kadar, Cansever’in TTK Binası’ndaki inşa sürecini gösteren revizyon projeleri ile 1967’den yapının tescil edildiği 2014 yılına kadar vuku bulan, müdahalelerden kaynaklı değişimler analiz edilmektedir. Bununla birlikte on yedi yıl gibi, Cansever’in eserleri arasında en uzun proje ve inşa sürecine sahip tekil yapı olan TTK Binası’nın yapıldığı zaman aralığında, Cansever’in tasarladığı diğer projeleri, inşa ettiği yapıları ve kaleme aldığı çalışmaları, bağlamlar arası ilişkilendirme ile ele alınmaktadır. İkinci aşamada son olarak TTK eseri, biçim, işlev, yapı, anlam kategorizasyonuna tabi tutularak mimarisine dair analizler yapılmaktadır. Üçüncü bölümde, Cansever’in eserlerini kuramsal olarak üzerine inşa ettiği yapı-yapım kavramları üç ana başlık olan, Biçimdeki Sürekli Değişim, Artizanal Gelenek, Kümülatif Bütünlük ve alt grupları şeklinde açıklanmaktadır. Cansever düşüncesindeki bu kavramsal tasavvurun, TTK Binası’nın yapısal unsurlarındaki tezahürleri, Sistem Kesitleri, Mobilya Detayları ve Kapı-Pencere Detayları ve alt gruplarına ait yapısal fraksiyonlar üzerinden derinlemesine analiz edilmektedir. Bu bölümde TTK Binası örneği üzerinden ele alınan Cansever’in kuramsal söylemi ve bu söylemin yapı satıhlarındaki yansımaları sorgulanır. Bu sayede, nihai olarak Cansever’in mimariye dair düşünce ve söylemlerinin TTK Binası’nın inşa süreci ve yapısal unsurları üzerindeki izleri sürülerek, yapı-anlam ilişkisi soruşturulmaktadır.

The aim of this thesis is to examine the ideas of Turgut Cansever on architecture through the construction process and structural details of the Turkish Historical Institution (THI). Accordingly, structural and spatial analysis is made with the help of defined groups of concepts in Cansever’s discourse which explains his structures. Additionally, Cansever's idea of architecture is taken together with the act of construction and semantic examinations are made towards THI on the aspects of form, function, and structure. In the first section, Cansever's discourse and architectural works, the method and scope of the research, and the research materials are discussed. In the second section, the revision projects showing the construction process of Cansever in the THI building from 1951 -when the THI building project started- until 1967 and the changes resulting from the interventions until 2014 -when the building was registered- were analyzed. In addition, Cansever's design projects, buildings, and academic works he made during the project and construction period of the THI building (being seventeen years it is the longest process for a singular building among his works) are handled through intercontextual relations. Lastly in the second stage, an architectural analysis of the building is carried out by subjecting it to the categorization of form, function, structure and meaning. In the third section, Cansever's structure-construction concepts, on which he constructs his works theoretically, are explained under three main headings: Continuous Change in Form; Artisanal Tradition; Cumulative Integrity and their subgroups. This conceptual imagery of Cansever thinking is analyzed profoundly in structural elements of THI, through structural fractions belonging to System Sections, Furniture Details and Door-Window Details and their sub-groups. In this section, utilizing the THI building Cansever's theoretical discourse and its reflections on the building’s surfaces are examined. In this way, in conclusion traces of Cansever's thoughts and discourse on architecture on the construction process and structural elements of the THI building are explored and structure-meaning relationship is investigated.