Sürdürülebilir Mimarlık Kapsamında Günümüz Çok Katlı Konut Binalarında Tasarım Yaklaşımları ve Uygulama Örneklerinin İncelenmesi

Abstract

Bu tez kapsamında, dünya üzerinde yapılaşmaya bağlı olarak yüksek yapıların tarihi ayrıca sürdürülebilirliğin tarihsel gelişimi incelenip meydana gelen problemlerin ve insanlığın geleceğini etkileyen sorunların azaltılmasına katkıda bulunulması araştırılmıştır. Sürdürülebilir mimarlık kapsamında günümüz çok katlı konut binalarının tasarım ilkeleri incelenerek bir araştırma yapılmıştır. Dünya üzerinde yapılaşma artmış ve buna bağlı olarak meydana gelen enerji tüketimi artmıştır. Ayrıca yapılan binalar dinamik etkiye sahip olup, sürekli devinen yani değişen binalar olmuştur. Bu değişimlerin çevreye olumlu etki bırakması ve harcanan enerjinin azaltılması, oluşan atıkların kontrolü olarak bu tez kapsamında araştırmalar yapılmıştır. Bununla birlikte sürdürülebilirlik kavramının tanımı kapsamı ve önemi bir başlık altında incelenerek günümüzde yaşanmakta olan çevre ve sağlık sorunlarının çözümü yönünde sürdürülebilirlik kavramlarından yola çıkılarak yapılan projelerin yapılaşma ile olan ilgisi incelenmiştir. Sürdürülebilirlik kavramı tarihsel bir gelişim içerisindedir, yapılan konferanslar oluşturulan ilkeler gün geçtikçe geliştirilmekte, çevre için oluşturulan korumacı yaklaşım artmaktadır. Bu tarihsel gelişim bu tez kapsamında incelenerek mimarlık ve tasarımla olan ilgisi araştırılmış ayrıca sürdürülebilir mimarlık kavramı gelişimi ayrı başlıkta incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise çok katlı bina kavramı, çok katlı bina kavramı genel tanımlamalarına yer verilerek çalışmanın içeriğini oluşturacak olan mimari eserler ile ilgili bir kriter oluşturulmuştur. Daha sonra çok katlı bina kavramının günümüz eserlerine kadar gelişi incelenip gelişim süreci ve tarihine değinilmiştir. Burada çok katlı bina kavramı bir sonraki başlıkta konut birimine indirgenerek çalışmaya daha detaylı bir pencereden bakılmak istenmiştir. Ayrı bir konu başlığı oluşturularak çok katlı konut binalarının gelişim sürecine yer verilmiştir. Ayrıca bu konu başlıklarını oluşturuken yapılara da atıfta bulunularak konunun mimari boyutuna giriş yapılmıştır. Dördüncü bölümde ise konumuzun asıl ana başlığı oluşturularak sürdürülebilir ve yeşil bina kavramları incelenmiştir. Yeşil bina ve sürdürülebilir bina kavramları ilkeler dahilinde incelenerek konunun ikinci başlığı olan yeşil bina sertifika sistemleri ve çok katlı konut ilişkisine açıklık getirilmiştir. Yeşil bina sertifika sistemleri yeşil bina kavramları sertifika sistemlerinin ilkeleri dahilinde incelenip bu sertifika sistemleri ile çok katlı konut kavramına ışık tutulmuştur. LEED sertifika sistemi Amerika Kıtasında oluşturulan bir sertifika sistemidir, LEED sertifika sistemi açıklanırken kredileme ve puanlama sistemi açıklanmış xiv sürdürülebilir çok katlı konut ilkeleri oluşturulmuştur. Bu puanlama ve kredileme sistemi dahilinde sürdürülebilir çok katlı konut ilkelerinde sürdürülebilir alanlar, su etkinliği, enerji ve atmosfer, malzeme ve kaynaklar ayrıca iç mekansal çevre kalitesi ilkeleri dahilinde kredileme sistemi oluşturulmuştur. BREEAM sertifika sistemi ise İngiltere Bina Araştırma Kurumu tarafından ilk olarak (BRE) 1990’da oluşturulmuştur. BREEAM sertifika sistemi ise performans kategorileri dağılım oranı olarak atık, malzemeler, su, ulaşım, enerji, kirlilik, yönetim, sağlık ve insan konforu ayrıca ekoloji olarak yüzdelik dağılım oranları incelenmiş bu kategoriler dahilinde sürdürülebilir çok katlı konut binalarına ilkeler oluşturulmuştur. CASBEE sertifika sistemi ise Japonya’da ve Asya ülkelerinde sürdürülebilirlik eseslarını dikkate alınarak oluşturulmuş bir sertifika sistemidir. CASBEE değerlendirme sistemi olarak ‘‘Q’’ ve ‘‘L’’ değerleri açıklanarak yapının çevresel etkinliği ilkeleri dahilinde incelenmiştir. Green Star sertifika sistemi ise Avustralya Yeşil Bina Konseyi tarafından geliştirilmiş bir sertfika sistemidir. Bu sertfika sistemi Green Star bina sertifika sistemine göre yapılar yıldız derecesine göre alt yıldızdan üst yıldıza kadar derecelendirilmektedir. Yine bu sertifika sistemleri performans kategorileri ve yüzdelik oranları incelenerek değerlendirilmiştir. DGNB sertifika sistemi ise Alman Sürdürülebilir İnşaat Konseyi tarafından oluşturulmuştur. DGNB sertifika sistemi yine ilkeler dahilinde incelenerek bu ilkelere çok katlı konut kavramına ışık tutulmak istenmiştir. SBTool sertifika sistemi ilk olarak Paris’te oluşturulmuştur. SBTool 21 ülke ile birlikte çevresel performans ölçütleri ilkeleri dahilinde ortaya çıkmıştır. Bu ilkeler ve yüzdelik dağılım oranları ile birlikte sertifika sistemi araştırılmıştır. Bununla birlikte sürdürülebilir çok katlı konut binası kriterleri ve performans kategorileri incelenmiştir. Bu çalışmanın dördüncü bölümünün üçüncü başlığında ise, sertifika sistemleri ile oluşturulan ilkeler ışığında ve araştırmalar sonucunda sürdürülebilir çok katlı konut ilkeleri oluşturulmuştur. Ayrıca beşinci bölümde ise enerji ve enerji kaynaklarının kullanımı ve korunumu incelenmiş, su ve su kaynaklarının kullanımı ve korunumu incelenmiş, malzemenin kullanımı ve korunumu bununla birlikte son iki ilke olan insan için tasarım ve sağlık bununla birlikte arazi kullanımı ve korunumu incelenmiştir. Bu başlıklar ile birlikte sürdürülebilir çok katlı konut binalarında tasarım yaklaşımlarına açıklık getirilmiştir. Altıncı bölümde ise uygulama örneklerine geçilmiştir, bu uygulama örneklerinden Amerika Kıtası uygulama örnekleri, Avrupa Kıtası uygulama örnekleri, Asya Kıtası uygulama örnekleri, Avustralya Kıtası uygulama örnekleri ve Türkiye’den örnekler ile sonlandırılmıştır. Sonuç bölümünde bu örneklerin birbiriyle olan karşılaştırılmaları yapılmıştır, bu örnekler ayrıca sürdürülebilir çok katlı konut ilkeleri ışığında incelenmiştir. Bu bölümde sürdürülebilir çok katlı konut ilkeleri olarak araziye yönelik planlamalar, bina yoğunluğu ile ilgili kararlar, kentsel açıdan ihtiyaçların karşılanması, alt yapı ile ilgili kararlar, konut çevresinin düzenlenmesi ve planlanması, yeşil alan düzenlemesi, otopark alanlarının düzenlenmesi incelenmiştir. Konut ilkesi olarak eğitim ve sağlık ihtiyaçlarına yakınlık, vaziyet planı düzenlemesi xv ve konutun araziye oturtulması, sürdürülebilir yapı malzemesinin kullanılması, inşaat yapım elemanlarının sürdürülebilir olması ve konut binasının işlevinin kullanıcıya uygun olup olmaması tüm yapılar için araştırılıp bir tablo sistemi oluşturulmuştur. Böylece yapıların sürdürülebilirlik kriterleri açısından karşılaştırılması daha kolay ve ulaşılabilir olmuştur. Çalışmanın amacı da zaten bu yönde yapılan uygulama örneklerine bir kriter oluşturularak sürdürülebilirlik ilkelerine katkı sağlamaktır, ayrıca yapılacak olan binalar için ulaşımı kolay bir kılavuz oluşturulması amaçlanmıştır. Sonuç bölümünde ise çalışmanın ve araştırmanın tümünü kapsayan açıklamalarda bulunulmuş ayrıca incelenen örnekler dahilinde yapılarda genelde hangi ilkelerin daha fazla kullanıldığı tespit edilmiş ayrıca sürdürülebilir çok katlı konut binalarına yönelik araştırmanın amacı ortaya konulmuştur.

Within the scope of this thesis, by analyzing the history of the high buildings depending on the settlement on earth and the historical development of sustainability, reducing the number of problems affecting the future of humanity was investigated. The design principles of today's multi-storey residential buildings was examined within the context of sustainable architecture. Increase in settlement has resulted in an increase in energy consumption. Moreover, buildings have had a dynamic effect and thus have been continuously changing buildings. Positive consequences of this change on the environment, the reduction of energy consumption, and the control of wastes have been analyzed in this thesis. In addition to this, the description and the importance of the concept of sustainability were examined. Then, by regarding the possible solutions to environmental and health problems being experienced today, relevance of settlement to the projects built upon sustainability concepts was studied. The concept of sustainability is in a historical development. Public lectures and established principles are being developed day by day and the protectionist approach for the environment is increasing. This historical development and its relevance in architecture and design, as well as the development of the concept of sustainable architecture were investigated in this study. In the third chapter, by touching upon the concept and the general descriptions of multi-storey building, a criterion was made for architectural works which forms the content of the study. Afterwards, the development of the multi-storey building concept was examined and its development process and history were mentioned. By simplifying the concept of multi-storey buildings to the housing unit in the next section, the subject was studied more detailed. The development process of multistorey residential buildings was mentioned under another title. Furthermore, in the process of making these points, an introduction to the architectural dimension of the subject with referring to buildings was made. In the fourth chapter, the main topic of our subject was formed and sustainable and green building concepts were examined. These concepts were studied in the context of principles; and the second title of the subject, the relation between green building certification systems and multi-storey housing was clarified. Green building certification systems were examined, and then the concept of multi-storey housing was analyzed. The LEED certification system is a certification system in the Americas. When describing this system, credit and scoring system was explained. Furthermore, the principles of sustainable multi-storey housing were constructed. Within the scope of this scoring and credit system; regarding the sustainable areas, water efficiency, energy and atmosphere, materials and resources as well as the principles of indoor environment quality in sustainable multi-storey housing principles, a credit system was established. The BREEAM certification system was first introduced by the UK Building Research Institute in 1990 BRE. In this certificate system, the distribution ratio of the performance categories as waste, materials, water, transportation, energy, pollution, management, health and human comfort and ecology were examined. Within these xvii categories, principles of sustainable multi-storey residential buildings were established. The CASBEE certification system is a certification system based on sustainability principles in Japan and Asia. As the CASBEE evaluation system, by explaining “Q” and “L” values, the environmental effectiveness of the building was analyzed within the principles. The Green Star certification system has been developed by the Australian Green Building Council. According to the Green Star building certificate system, buildings are being rated from the lowest star to the top star. This was evaluated by examining performance categories and percentage ratios. The DGNB certification system has been developed by the German Sustainable Construction Council. It was examined within the principles, and the aim has been to shed light on the concept of multi-storey housing. The SBTool certification system first emerged in Paris and then emerged with the principles of environmental performance criteria, together with 21 countries. These principles, percentage distribution rates, sustainable multi-storey residential building criteria, and performance categories were studied. In the third title of the fourth chapter of this study, the principles of sustainable multi-storey housing were formed in the light of the principles made by these certification systems and researches. In the fifth chapter, the usage and conservation of energy, water, material and resources of energy, water, material resources were analyzed. Finally, design for human and health, as well as land use and conservation were studied. By doing so, design approaches in sustainable multi-storey residential buildings were clarified. In the sixth chapter, application examples were mentioned. Examples of Americas, Europe, Asia, Australia, and finally Turkey practices were studied. Many samples were chosen. In the conclusion part, the results were compared with each other. These examples were analyzed in light of principles of sustainable multi-storey housing principles. In this section, planning for the land as sustainable multi-storey housing principles, decisions about building density, meeting the needs of the urban environment, decisions about the infrastructure, arrangement and planning of the housing environment, arrangement of the green space, and arrangement of the parking spaces were examined. In addition to this, a table system was established for all buildings in terms of proximity to education and health needs as a housing principle, arrangement of the layout plan, placement of the house on the land, the use of sustainable building material, having sustainable construction materials, and whether the function of the residential building is suitable for the user. Thus, the comparison of the structures with respect to sustainability criteria was made easier and more accessible. The aim of the study was to contribute to the principles of sustainability by making a criterion for the application examples made in this direction. It was also aimed to make an easy-accessible guide for the buildings to be constructed. In the conclusion section, final explanations on the study and research were made. Furthermore, according to the examples examined, the most often used principles in buildings were found out. Finally, the aim of the research for sustainable multi-storey residential buildings was put forward.