Kadırga Sokullu Mehmed Paşa Camii Hatları

Abstract

Kadırga Sokullu Mehmet Paşa Camii Osmanlı Klasik Dönem Cami Mimarîsi eserlerindendir. 1571 yılında, Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Mimarî ve tezyînî açıdan Mimar Sinan’ın en başarılı eserlerinden kabul edilmektedir. Yapı meyilli bir arazide ustaca inşâ edilmiştir. Mimarîyi gölgelemeyen, sadeliğin içinde ihtişamı barındıran tezyînata sahiptir. İznik çinileri, kalemişi süslemeleri ve hatları ile bir şaheserdir. Caminin tezyînatını oluşturan, dış ve iç mekân süsleme unsurlarının her biri ayrı bir çalışma konusu olacak özelliktedir. Bu tezyînî unsurlardan başlı başına bir bezeme sanatı olan hatlar çalışmamızın ana konusunu oluşturmaktadır. Hatlarını incelediğimiz yapının Osmanlı Camisi ve Mimar Sinan’ın eseri olması sebebiyle, Osmanlı cami mimarîsi bağlamında mimarî ve hat ilişkisi ve Sinan’ın tezyînat anlayışı üzerinde durularak asıl konuya geçiş yapılmıştır. Camiin çini panolar üzerindeki, kalemişi, taşa mahkûk ve revzenlerdeki yazıları tek tek fotoğraflanıp teknik ve estetik açıdan değerlendirilmiştir. Ayrıca inşâ ve restore edildiği dönemlerde yazılan yazılar dönem özelliklerine göre mukâyeseli olarak etüt edilmiştir. Bilhassa mimarî tezyinatta yer alan Hat Sanatı araştırmalarına kaynaklık edeceğine inandığımız çalışmamızın sonunda, Osmanlı mimarîsi ile hat sanatının aynı düzeyde gelişmediği ancak camideki hatların döneminin en nadide celî sülüs yazıları arasında gösterilebileceği belirtilmiştir.

Kadırga Sokullu Mehmet Pasha Mosque is one of the Ottoman Classical Period Mosque Architecture works. In 1571, Grand Vizier Sokullu Mehmet Pasha instructed Mimar Sinan to build the mosque. It is accepted as one of the most successful works of Mimar Sinan in terms of architecture and its embellishments. The building was constructed masterfully on a slanted terrain. Not only the design does not overshadow its architectural details, it also demonstrates how simplicity can lead to magnificence. It’s a masterpiece with its Iznik ware, hand drawn ornaments and Islamic calligraphy. Each one of the exterior and interior ornaments forming the decoration of the mosque is so elaborate that it can be studied independently as a subject. The Islamic calligraphy among these decoration elements which are a decoration art, is the main subject of our study. Since the analyzed structure is an Ottoman mosque and a work of Mimar Sinan; the connection between the Islamic calligraphy and the Ottoman mosque architecture, and Sinan’s insight on decorative arts are examined before focusing on the main subject. The calligraphic ornaments on tiles, on windows and on carved stone are all separately photographed and analyzed in an aesthetic approach. In addition, the writings which were written in the construction and renovation period were comparatively analyzed according to their features. At the end of this study, which we believe will be a repository of knowledge about the Islamic calligraphy as a decorative art in architectural design, the fact that although the differences in the level of development between the Ottoman architecture and the Islamic calligraphy, the calligraphic ornaments in mosques can be seen as the most prominent examples of thuluth jali.