Şah Mahmud Murakkaı’nın Tezhip Sanatı ve Kıt’a Tasarımı Yönüyle Değerlendirilmesi

Abstract

Türk sanatı, kitap sanatları alanında verilmiş şâheserler ile önemli bir kazanım elde etmiştir. Bu sahada ortaya konulmuş eserler, sanatımızın mühim bir kolunu teşkil etmektedir. Mushaflar, En’am-ı Şerîfler, duâ kitapları, kırk hadîs risâleleri, ilmî ve edebî eserler, murakka’lar, levhalar, vb. eserler, kitap sanatlarının uygulama alanlarıdır. Çalışmanın konusu olan Şah Mahmud Nişâburî Albümü de, bu sanatların uygulama sahasında olan murakka’ yapımcılığının özenli ve mühim örneklerinin başında gösterilmektedir. Tezimizde, bu albüm tüm yönleriyle incelemeye çalışılmıştır. Dört bölümden oluşan çalışmanın ilk kısmında, eserin yapıldığı dönemleri kapsayacak şekilde Osmanlı-Safevî ilişkileri incelenmiştir. İkinci bölümde murakka’ ile kıt’a formu, üçüncü bölümde ise, Şah Mahmud Nişâburî Albümü ve içinde yer alan kıt’alar ile bu kıt’aların hattatları hakkında bilgi verilmiştir. Dördüncü bölümde de, çalışmanın ana konusu olan tezhip tasarımlarının her bir unsuru farklı renklerle yapılmış çizimleri ve tahlilleri ayrıntılı olarak yer almaktadır. Çalışma sonuç, kaynakça, dizin ve ekler bölümleri ile nihâyete ermiştir.

Turkish art has gained an important gain with masterpieces given in the area of book arts. Works which are given in this field constitute a significant branch of art. The Qorans, En’am-ı Şerîfs, prayer boks, forty hadith booklets, scientific and literary works, albums, levhas etc. works are the application areas of book arts. Shah Mahmud Nişâburî Album, which is the subject of the study, is shown as one of the most important examples of the production of album, which is in the field of application of these arts. In our thesis, this album has been tried to be examined in all aspects. In the first part of consisting the four parts study, Ottoman- Safavid relations have been examined including the periods of work. In the second part, album and kıt’a form, in the third part Shah Mahmud Nişâburî Album, kıt’as in the album and informations about the calligraphers of these kıt’as. In the forth part, each element of illumination designs, which are the main subject of the study, are detailed in different colors. The study is finalized with the parts of result, reference, index and annexes.