İstanbul’daki Osmanlı Çinilerinde Ağaç Motifleri

Abstract

İstanbul’da camilerde 16. 17.yy’a ait servi ağacı ve bahar ağaçlı panoların Rüstem Paşa Camii, Sultan Ahmed Camii ve Valide-i Atik Camii de bulunduğu tespit edilmiştir. Bu panoların, 10 adet bahar ağacı, 4 adet servi ağacıdır, toplamda 14 adet ağaçlı pano incelenmiştir. Bahar ağacı ve servi ağacı panolarında kahverengi, kobalt mavi, yeşil, turkuaz, domates kırmızı tercih edilerek sır altı tekniğinde fırınlanmıştır. Bahar ağacı ve servi ağacı panolarında ağacın başlangıç noktasından dallarının dağılma noktasına kadar olan alanda genellikle natüralist üslup çiçekler lale, karanfil, sümbül, gül çiçekleri kullanılmıştır. Bu dönemim en güzel örnekleri olan ağaçlı panolarda kullanılan renkler, desen ve teknik itibarı ile İznik üretimi olduğu tespit edilmiştir. Bahar ağacı ve servi ağacı pano çalışmaların saraylarda ve türbelerde de yer aldığı görülmüştür. Alana göre farklı kurgularda karşımıza çıkmaktadır, camilerdeki serviler ile bahar ağaçlı panoların aralarındaki fark kaideleri, desen dağılımı ve ağaç formları ile ilgilidir. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Ağacın tanımı, ikinci bölümde, Türk mitolojisinde ve inanışında ağacın yeri, üçüncü bölümde çinide kullanılan ağaç motifleri, dördüncü bölümde ise 16.yy Osmanlı çinilerinde ve İstanbul’daki camilerde ağaçlı panolar incelenmiştir.

In the mosques in Istanbul 16th 17th century cypress trees and spring tree panels were found to be Rüstem Pasha mosque, Sultan Ahmed mosque and Valide-i Atik mosque. These panels, 10 spring tree, 4 is a cypress tree, a total of 14 trees were examined. In the spring tree and cypress tree panels, brown, cobalt blue, green, turquoise and tomato red were preferred and they were baked under the glaze technique. In the spring tree and cypress tree panels, from the starting point of the tree to the point of dispersion of the branches, generally naturalist style flowers tulips, carnations, hyacinths and rose flowers were used. The most beautiful examples of this period, the use of wood panels, colors, patterns and technical reputation was determined that the production of Iznik. Spring tree and cypress tree panel work It is seen that it is also located in palaces and shrines. It is seen in different fictions according to the area, it is related to the difference between the services in the mosques and the spring tree panels. The study consists of four parts. In the first chapter, the definition of the tree, the second part, the place of the tree in Turkish mythology and belief, the tree motifs used in the third section, the fourth section, the 16th century Ottoman tiles and the mosques in Istanbul mosques were examined.