Piyale Paşa Camii Çinileri

Abstract

Bu tez Türk sanatında ve mimarlığında doruk noktaya ulaşılan 16. Yüzyıl’a ait, mimarı “Sinan”, banisi “Piyale Paşa” olan 1573 tarihli Kasımpaşa’daki “Piyale Paşa Camii”ne ait çinileri incelemek ve belgelemek amacıyla hazırlanmıştır. “Tersane Camii” veya “Büyük Piyale Paşa Camii” olarak da anılan caminin mimarının kim olduğu hakkında farklı görüşler vardır. Ancak Mimar Sinan’ın eserlerini listelediği, kendi ağzından yazılmış Tuhfetü’l- Mi’mârîn’de caminin adının geçmesi, eserin Sinan’a ait olduğunu göstermektedir. Camide çiniler, ikinci kat pencereleri üzerinden güney, doğu, batı cephelerini dolaşan “kuşak yazısında” ve “mihrapta” kullanılmıştır. Kaynaklara göre 145 metre uzunluğundaki kuşak yazısı 1.15 metre yüksekliğindedir. Kuşak yazısının hattatı Karahisari’nin öğrencisi “Çerkes Hasan”dır. Zeminin laciverte boyanıp hatlarının boş bırakılmasıyla elde edilmiştir. Yaklaşık 3.25 x 7.30 metre ölçülerindeki mihrap ise tamamen çinilerle kaplıdır. Mihrabın bazı bölümlerindeki çiniler, klasik levha formundan farklı, özel kalıplar kullanılarak üretilmiş çinilerdir. Çinilerde kullanılan başlıca renkler; lacivert, boncuk mavisi, yeşil ve kırmızıdır. Kullanılan kırmızı tonu, sadece 16. Yüzyıl’ın ikinci yarısında görülen, kaynaklarda “Mercan Kırmızısı”, “Domates Kırmızısı”, “İznik Kırmızısı” gibi isimlerle anılan özel bir tondur. Çinilerde kullanılan yeşil tonu da “Ördek Başı Yeşil” olarak adlandırılan, ender rastlanan bir renktir. Camide kullanılan çiniler, 16. Yüzyıl klasik dönem “İznik Çinisi” özelliklerini (beyaz hamurlu, çok renkli, sır altı teknikli) taşır.

This thesis it was prepared in order to examine and document the tiles belonging to the “Piyale Pasha Mosque” in Kasımpaşa, dated 1573, whose architects were “Sinan” and whose name was “Piyale Pasha”, which belonged to the 16th Century, which reached its peak in Turkish art and architecture. Also known as “Tersane Mosque” or “Büyük Piyale Pasha Mosque”, there are different opinions about who the architect of the mosque is. However, mentioning the name of the mosque in Tuhfetü-l-Mi’mârîn, which is written by Mimar Sinan in his own words, shows that it belongs to Sinan. In the mosque, the tiles were used in the “mihrab” and, “frieze” which circulated south, east and west facades through the second floor windows. According to the sources, the frieze has a length of 145 meters and is 1.15 meters high. The calligrapher of the frieze is the “Çerkes Hasan”, a student of Karahisari. It was obtained by painting the floor to navy blue and leaving the lines empty. The mihrab measures approximately 3.25 x 7.30 meters and is completely covered with tiles. The tiles in some parts of the mihrab are produced using special molds, different from the classical plate form. Main colors used in tiles; navy blue, bead blue, green and red. The red tone used is a special tone that is seen only in the second half of the 16th Century and referred to as “Coral Red”, “Tomato Red” and “İznik Red” in the sources. The green tone used in the tiles is a rare tone called “Green Duck Head”. The tiles used in the mosque have the characteristics of the 16th Century classical period “İznik Tile” (White paste, multi-colored, underglaze technique)