Kentsel Kültürel Miras Alanlarında Alan Yönetimi Deneyimleri ve Yerele Özgü Koruma Yönetim Model Önerisi: Kastamonu Tarihi Şehir Merkezi Örneği

Abstract

Kültürel miras yönetimde, birden çok bileşenin eş zamanlı ilişkilerinin tek unsur olarak değerlendirilmesi ve kapsamlarının genişletilmesi yönetime ilişkin birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Yönetim çalışmalarında ölçeğin büyütülmesi; yönetsel yapılardaki katı hiyerarşi; finansal çıkmazlar; merkezi yönetimin baskınlığı; yerel yönetimin yetersizliği gibi nedenler sorunları daha karmaşık hale gelmektedir. Bu karmaşa, yerel ve ulusal ölçekte kabul gören kurumsalcı yaklaşımla son bulmazken alınan yanlış kararlar sonucunda mirasın yok olmasına kadar uzanmaktadır. Bu çalışma, kentsel kültürel miras alanlarının yönetiminde karşılaşılan sorunları değerlendirmekte ve sebeplerine yönelmektedir. Dünya Miras Merkezi'nin, Dünya Miras Listesi'ne kayıtlı alanlar için devamlı ve düzenli veri sağlaması nedeniyle örneklem kümesi özellikle listeye kayıtlı alanlardan seçilmiştir. Örneklem kümelerinin her biri için Üstün Evrensel Beyannameleri, Reaktif İzleme Araçları ve gerektiğinde UNESCO Dünya Miras Komitesi Kararları incelenerek veriler retrospektif çalışma kapsamında değerlendirilmiştir. Örneklem kümelerindeki varlıkların koruma sorunlarının alan yönetim çalışmalarıyla ilişkisi irdelenmiş, koruma sorunlarından olan ''Yönetim ve Kurumsal Faktörler''e odaklanılmıştır. Bulgular, küçük ölçekli, az kriterli alanlarda daha az bileşen olması ve yerel yönetim - yerel finans kaynakları dengesi nedeniyle yönetim sürecinde daha etkili olduklarını göstermektedir. Kurumsalcı yaklaşımla yönetilen alanlardan yönetim bileşenleri sayıca az olanların ilişki ağlarının okunduğu ve aktör ağ teorisindeki sisteme yaklaştığı tespit edilmiştir. Yönetim sorunlarının giderilmesi için sistem değişikliği önerilmekte ve parçacıl yaklaşımda Aktör Ağ Teorisi esaslı bir yönetim modeli kurgulanmaktadır. Bu amaçla, ülkenin mevcut yönetim mekanizması ve koruma gelenekleri esas alınarak tüm sistem daha küçük ölçekte, yerelde örgütlenen, yerelde ve yerelden finanse edilen bir kurguyla aktör ağ teorisi düzeninde uyarlanmıştır. Merkezi ve yerel yönetim; devlet ve sivil yapılanma karmalarından oluşan parçacıl sistem Kastamonu Tarihi Şehir Merkezi vaka çalışması üzerinden aktarılmıştır.

In cultural heritage management, evaluating the simultaneous relations of multiple components as a single element and extending the scope of the components brings many problems related to management. Increasing the scale in management studies; strict hierarchy in administrative structures; financial dilemmas; dominance of central government; lack of local government; problems are becoming more complex due to the fact that all components are considered as one element. This study evaluates the problems encountered in the management of urban cultural heritage areas. Since the World Heritage Center provides continuous and regular data for the List, the sample set was selected specifically from the registered sites. For each of the sample clusters consisting of Outstanding Universal Value Declarations, Reactive Monitoring Tools and UNESCO World Heritage Committee Decisions were examined and the data were evaluated within the scope of the retrospective study. The relationship between the protection problems and the site management studies on ''Management and Institutional Factors'' was examined. The findings show that areas are more effective in the management process due to the fact that there are fewer components in small scale, less criteria areas and the balance between local government and local financial resources. Relationship networks of sample areas can be read due to the small number of components in the management and they are approached to the system in actor network theory. The system change is proposed to eliminate the problems and a management model based on the Actor Network Theory is constructed in a fragmented approach. For this purpose, based on the existing management mechanism and protection traditions of the country, the whole system has been adapted to a smaller scale, financially and administratively independent of the sudden decisions of the center, organized locally, financed locally, in the order of actor network theory. The fragmented system was transferred through Kastamonu Historic City Center as a case study.