Bilimsel Verileri Kullanması Bakımından Ahmed Avni Konuk’un Mesnevî-i Şerîf Şerhi

Abstract

Telif edilen eserler, müellifin yaşadığı çağda kabul gören bilimsel verilerden bağımsız değildir. Dolayısıyla bir metnin anlaşılması için müellifinin içinde yaşadığı sosyal, ekonomik, siyâsî ve coğrâfî durumlar kadar o yüzyıldaki bilimsel gelişmelerin neler olduğunu bilmek de gerekli görünmektedir. Dînî metinler için de aynı durum söz konusudur. Tefsirler, hadis şerhleri, fıkhî meselelere yaklaşım ve sûfî metinler ortaya çıktığı yüzyılın kabul görmüş bilimsel verilerinin tesirinden uzak görülemez. 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında İstanbul’da yaşamını sürdürmüş olan Ahmed Avni Konuk, yaşadığı dönemin bilimsel verilerinden uzak kalmayarak tasavvufî meseleleri bilimsel verilerle aynı metinde buluşturan mütefekkirlerdendir. Öyle ki 13. yüzyılda telif edilmiş bir eserin 20. yüzyıla kadarki şerhlerine bakarak, şerh edildiği yüzyılın bilimsel verilerini, kültürünü, kozmolojisini ve modern bilimin verilerini tespit etmek mümkün olduğu gibi, şerh edilen metinlerde bilimsel bilginin değişim, dönüşüm ve gelişimini takip etmek de mümkün görünmektedir.İslam düşünce geleneğinde etkili ve yaygın bir yere sahip olan Mesnevî, Füsûsu’l-Hikem ve Tedbîrât-ı İlâhiyye gibi klasik eserlerin ilgili konularını yer yer, modern bilimin verileri ile şerh etmekten imtina etmeyen Ahmed Avni Konuk, yaşadığı yüzyılın bilimsel gelişmelerini yakından takip etmiştir. Bu çalışmada, Mesnevî-i Şerîf Şerhi üzerinden sûfî-şârihin yaşadığı yüzyıldaki bilimsel veriler ile olan güçlü bağına işâret etmek amaçlanmıştır.

The works had been written, are not independent from the accepted scientific parameters in the era of the writers lived. Thus, to understand a text, as much as the social, economic, political, geographical situation, it’s essential to know about scientific developments in the writer’s century. This practise applies for the religious texts, too. Interpretations, hadith explanation, Islamic law methodology and Sufism texts cannot be considered as out of the influence of well accepted scientific findings in related century. Ahmed Avni Konuk, lived in Istanbul between the end of the 19th and early of 20th century, is one of the thinkers who brings together Sufism topics and scientific data in same text by not keeping himself away from scientific findings in his era. In fact, by looking the Interpretations done by 20th century of a work that written in 13th century, scientific data, culture, cosmology and modern science data of the time that interpretations written, can be determined. Also keeping track of alteration, transformation and evolution of the scientific knowledge is possible in the text of interpretations. Concerned topics of Masnavi, Fusus al-Hikam and At-Tadbidrat al-ilahiyyah expounded by Ahmed Avni Konuk, who hasn’t abstained to have scientific data in his Interpretations of works which are influential and extensive in Islamic thinking tradition, he kept up with scientific development of the century he lived in. In this study it is aimed to point out the strong relation of Sufi expounder and scientific data in the era he lived, based on Masnavi Interpretation.