Trabzon İli, Vakfıkebir İlçesi, Tarlacık Köyü, Rasim Ayyılmaz Evi Restorasyon Projesi

Abstract

Geleneksel kırsal sivil mimarlık örnekleri, kendi coğrafyasında insan eliyle yapılmış ve toplum kültürünü tüm yönleriyle yansıtan ünik mimarilerdir. Bu mimarilerin korunması hem içerisinde bulunduğu toplumdaki hem de dünyadaki kültürel çeşitliliği yansıtması açısından önemlidir. Doğu Karadeniz geleneksel kırsal mimarisi de kendine özgü yapım tekniği ve yapı türleriyle mimari ve kültürel bir çeşitlilik sağlamakta diğer bölge mimarilerinden ayrılmaktadır. Tez kapsamında, kırsal mimarinin oluşumunda önemli rol oynayan topoğrafya, iklim ve bitki örtüsü faktörlerinin yanı sıra geçim kaynakları, üretilen ürünler, tarımsal faaliyetlerin neler olduğuna değinilerek mimariye etkileri anlatılmıştır. Aynı zamanda, Doğu Karadeniz geleneksel kırsal mimarisine dair örnekler araştırılıp, bölgeye ait yerleşme stratejileri, yapım tekniği, yapı türleri, malzemelere dair bilgiler verilmiştir. Trabzon’un batısındaki Vakfıkebir ilçesinin Tarlacık köyünde bulunan Rasim Ayyılmaz Evi, yapım tekniği, plan tipi, ek yapısı ile Doğu Karadeniz kırsal mimarisinin özgün bir örneği olduğundan, bu yüksek lisans tezinin konusunu oluşturmuştur. Tez çalışmasında, öncelikle Rasim Ayyılmaz Evi’nin rölöve ve fotoğraflarla belgelenmesi yapılmıştır. Daha sonra, kırsal mimariye dair örnekler incelenip eski fotoğraflar ve yapıda yaşayanlardan elde edilen sözlü veriler neticesinde restitüsyon projesi hazırlanmıştır. Restitüsyon verilerini kullanarak günümüzde mevcut olmayan serenderlerden biri için mimari bütünlüğü koruma açısından rekonstrüksiyon projesi hazırlanmasına karar verilmiş; ana yapı ve mereğe dair restorasyon projesi hazırlanmıştır. Ayrıca restorasyon projesinde, yapıdan tamamen ayrı ve ulaşılması zor olan tuvalet yapısının ana yapı ile entegrasyonu sağlanarak çağdaş yaşam standartlarına uygun hale getirilmiştir. Rasim Ayyılmaz Evi’nin Doğu Karadeniz geleneksel kırsal mimari mirasının korunması ve gelecek nesillere aktarılması için yapılan çalışmalara örnek olması amaçlanmıştır. Tez kapsamında günümüzde sayıları gittikçe azalan bu yapıların kullanılarak nasıl korunabileceğine dair yeniden kullanım önerileri getirilmiştir.

Traditional rural civil architecture examples are unique architectures built in their own geography and reflecting the culture of society in every aspect. Conservation of these architectures is significant in terms of reflecting the cultural diversity both in its own society and in the world. Eastern Black Sea traditional rural architecture differs from other regional architectures in providing its unique construction and building types and provides architectural and cultural diversity. In the scope of this thesis, in addition to topography, climate and vegetation factors which play an important role in the formation of rural architecture, livelihood sources, produced products, agricultural activities and their effects on architecture of Eastern Black Sea Region were analyzed and information about settlement strategies, construction techniques, building types, materials were examined. Rasim Ayyılmaz House, located in Tarlacık neighborhood (village) of Vakfıkebir district in the west of Trabzon, has been evaluated within the scope of this thesis since it is a characteristic example of Eastern Black Sea rural architecture with its construction tecnique, plan type, annex structure. In the scope of this thesis, initially, Rasim Ayyilmaz House was surveyed with measured drawings and photography. Later, various other samples of rural architecture were examined and reconstitution project was prepared with the helped of old photographs and oral data obtained from the former inhabitants of the house and village. Using the reconstitution data, it was decided to prepare a reconstruction project in terms of preserving the architectural integrity of the serendar which is not present today in addition to the restoration project for the main structure and the merek. Furthermore, in the restoration project, the toilet unit, which is completely separate from the building and poses difficulty to use, has been integrated with the main building and has been adapted to contemporary living standards. Rasim Ayyilmaz House is intended to serve as an example for the conservation and transfer of the traditional rural architectural heritage of the Eastern Black Sea Region to future generations. Within the scope of the thesis, suggestions for re-functioning have been proposed for those rarely found structures, in order to prove how constant use and maintenance of the structures can serve to a sustainable preservation of them.