Mimari Restorasyonda Taşıma Yönteminin İrdelenmesi (İstanbul Örneği)

Abstract

Tarihî yapıları korumanın en önemli yolu, özgünlüklerinin değişmemesinin sağlanmasıdır. Geçmişin kültürel mirasının gelecek nesillere aktarılmasının yolu, yapıların yaşatılarak en az müdahale ile korunmasından geçmektedir. Koruma yöntemlerinden biri olan tarihî yapıların taşınması, kent belleğinde geri dönülemez ağır bir tahribata yol açmaktadır. Taşınmaz kültür varlıkları; yer aldıkları arazinin jeolojik yapısı, doğal afetler, iklim değişimi ve gelişen toplumsal ihtiyaçlar doğrultusunda yapılması gereken yol, baraj gibi kamu yatırımlarının tehdidi altında kalmaktadır. Bu durumlarda tarihî yapıların bir başka yere nakledilmesi, eserin maddî olarak varlığının devam edebilmesi ve korunarak yaşatılmasının yegâne koşulu olabilmektedir. Bu tezde “Tarihî Yapıların Taşıma Yöntemi”, bütün yönleriyle ele alınmış ve İstanbul özelinde incelenmiştir. Giriş bölümünün amaç, kapsam ve yöntem olarak sunulmasının ardından, tezin ikinci bölümünde kentsel mekân ile kentsel bellek arasındaki ilişki ortaya konulmuş, korumanın ve kültürel mirasın tanımları ile ulusal ve uluslararası kanun, sözleşme, yönetmelik ve ilkeler sonucu oluşan kriterlere yer verilmiştir. Tezin üçüncü bölümünde ise, taşınmaz kültür varlıklarında taşımaya yol açan sebepler ve taşımanın yasal, yönetsel boyutları ile prensipleri aktarılmış, taşımanın teknik yöntemleri dünya ve ülkemiz örnekleriyle açıklanmıştır. Tezin dördüncü bölümünde İstanbul’da restorasyon ve taşıma tarihi incelenmiştir. Bu inceleme de Bizans dönemi, Osmanlı dönemi ve Cumhuriyet dönemi aşamaları ile sınıflandırılmış, taşıma fikrinin tarihsel gelişimi sunularak sebep ve sonuç ilişkiler aktarılmıştır. Özellikle Cumhuriyet dönemi 1956-1960 arasına ayrı bir konu başlığı açılmış ve iki önemli yol aksı üzerindeki yapılar araştırılmıştır. Bu araştırmada eski-yeni haritalar, arşiv belgeleri, tarihî fotoğraflar kullanılmış, alan araştırması yapılarak eserlerin taşındıkları yer ile olan ilişkisi incelenmiştir. Tezin beşinci ve son bölümü olan değerlendirme-sonuç kısmında ise; günümüzde hiç olmadığı kadar yoğun bir şekilde tartışılan taşıma işlemlerinin, kanun ve yönetmeliklerde kendine yer bulduğu ve en son seçenek olarak başvurulabileceği ifade edilmiştir. En son çare olarak başvurulacak bu uygulama, kültürel kimliğin devamına mâni olmayacak etik bir konu olarak ele alınmıştır. Ayrıca İstanbul’da taşınmış kültür varlıklarının taşıma sonrası değerlendirilmelerine yer verilmiştir

He most important way to preserve historical buildings should be provided by their originality. The way of relocating the cultural heritage of the past to future generations is to preserve the structures with minimal intervention. The relocation of historical buildings, which is one of the protection methods, causes irreversible heavy destruction in the city's memory. Immovable cultural properties are under the threat of public investments such as the geological structure of the land in which they are located, natural disasters, climate change and the road to be built in line with developing social needs. In these cases, the relocate of historical structures to another place may be the only condition for the material to survive and to be preserved and preserved. In this thesis, the method of the relocation of historical buildings has been examined in all aspects and has been examined in particular in Istanbul. After the introduction of the introductory part as the aim, scope, and method, in the second part of the thesis; The relationship between urban space and urban memory has been put forward and the definitions of conservation and cultural heritage and the criteria that have been formed as a result of national and international laws, conventions, regulations, and principles have been included. In the third part of the thesis, the reasons for the immovable cultural assets and the legal, administrative dimensions and principles of the immovable cultural assets are explained and the technical methods of relocation are explained with examples from the world and our country. In the fourth part of the thesis, the history of restoration and relocation in Istanbul is examined. In this study, the Byzantine period, the Ottoman period and the republican period is classified by the stages, the historical development of the idea of relocating is presented, cause and effect relations are transferred. In particular, a separate topic was opened between 1956-1960 during the Republican era and the structures on two important road axes were investigated. In this research, old-new maps, archival documents, historical photographs were used. In the fifth and final part of the thesis; it has been stated that relocation which is discussed more intensively than ever before, is found in-laws and regulations and can be used as the last option. However, as a last resort, this practice should be considered as an ethical issue that will not prevent the continuation of cultural identity. Besides, post-relocation evaluation of the cultural assets in Istanbul has been included.