Ulusal Kimliğin İnşası Sürecinde Çocuk Edebiyatı Faaliyetleri (1923-1940)

Abstract

Ulusçuluk akımının yükselişe geçmesi ve ulus-devletlerin neredeyse tüm dünyanın siyasî arenasında hakimiyet kurmaya başlayan sistemler olmasıyla, bu yeni düzene dahil olacak kitlelerin de yeni bir kimlik etrafında yeniden tanımlanmaları ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Hakimiyetin merkezinin tanrısal alandan “ulus”a çevrilmesi, ulus-devletleri yeni bir ulusal kimlik kurma arayışına itmiştir. Avrupa’da başlayarak Batı dışı toplumlara da zamanla sirayet etmesi kaçınılmaz olan bu akım, Osmanlı İmparatorluğu’nun sonunu getirirken, bir ulus-devlet olarak Türkiye Cumhuriyeti’ni doğurmuştur. Cumhuriyet’in ulusal değerler üzerine bina edilmesi, ulusal bir Türk kimliğinin oluşması zorunluluğunu ortaya koyarken, “Türk kimdir, Türklük nedir?” sorularına cevap aranan bir ortam oluşturmuştur. Cumhuriyet’in, Türklük esasına dayandırarak kurguladığı yeni ulus, inkılâpçılık ekseninde şekillenmiş bir Türk ulusal kimliği inşası sürecini başlatmıştır. Kimlik inşası sürecinde “çocuk”un merkeze alınması ve taze zihinler üzerinden yeni kimliğin geleceğe taşınması ise bu faaliyetin en önemli aşamasını oluşturmaktadır. Bu çalışma erken Cumhuriyet döneminde, Cumhuriyet ideolojisine bağlı, ilke ve inkılâplar ışığında ulus kurgusuna inanmış ideolog ve aydınların çocuklar için kaleme aldıkları belli başlı eserlerden yola çıkarak, Cumhuriyet’in ulus kimlikinşasının çocuk metinlerinde hangi kavramlar üzerinden işlendiğini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın sınırları, dönemin çocuk edebiyatı sahasının tamamını yahut edebî eser sahasına giren her türün incelenmesine imkân tanımayacağı için, içeriğin, çalışmada iddia edilen hususlarla intibakının tam olarak sağlanabilmesi meselesi de göz önünde bulundurularak Cumhuriyet’in kuruluşunda ve inkılâpların tesisinde aktif rol almış, kurucu elitler olarak da tabir edebileceğimiz isimlerin çocuklar için kaleme aldıkları metinler üzerine yoğunlaşılmıştır.

With the rise of nationalism and the fact that nation-states are the systems that began to dominate the political arena of the entire world, the need to redefine the masses to be included in this new order around a new identity has emerged. The transformation of the center of sovereignty from the divine sphere to the “nation” has led the nation-states to seek a new national identity. Starting in Europe and inevitably spreading through non-Western societies, this transformation brought an end to the Ottoman Empire, while giving birth to the Republic of Turkey as a nation-state. Building Republic upon the national values revealed the necessity of forming a national Turkish identity, meanwhile creating an environment where people searched for answers to the questions “Who is Turkish? What does Turkishness mean?” The new nation, established by the Republic on the basis of Turkishness, started the construction of a national Turkish identity that was formed on the axis of revolutionism. The most important phase of this activity is the inclusion of the “child” in the identity building process and the transfer of the new identity to the future through fresh minds. This study aims to determine the concepts that the Republic's national identity construction is based on in the early Republican period, based on the main works written by the ideologues and intellectuals who believe in the idea of nationalism in the light of principles and revolutions. Since the boundaries of the study will not allow the examination of the entire field of children's literature or any genre that belongs to the literary works of the period, major stories, novels and poetry texts have been focused on.