Tezhip Sanatında Bulut (Eser Metni)

Abstract

Tezhip yazma eser, levha ve murakkaların tezyînâtında kullanılan kitap sanatlarının önemli bir dalını teşkil eden bezeme sanatlarımızdandır. Kitap sanatı olarak zuhur edip gelişmiş ve XVII. yy.'da Hafız Osman’ın hilyesi ile levhalara taşınmıştır. Zarafeti ve ışıltısıyla günümüzde de tezyînî sanatlar içindeki müstesna yerini korumaktadır. Her devletin kendine has bir bezeme anlayışı vardır. Göçler, savaşlar ve diğer sebeplerden dolayı kültürler arası etkileşimler tezhip sanatının gelişmesine ve farklı üslûpların ortaya çıkmasına vesîle olmuştur. Türkler de bu vesîlelerle kendi özünü korumak sûretiyle farklı olanı almış ve kendilerine has bir üslûpla yorumlayarak sanatlarına dâhil etmişlerdir. Bu çalışmanın konusunu teşkil eden bulut motifi de bu şekilde tezyînâtımıza girmiş ve XV. yy.’dan sonra verilen eserlerde kompozisyonları zenginleştiren ve severek kullanılan bir bezeme unsuru haline gelmiştir. Osmanlı da “samimiyet, mantık ve sâdelik” esaslarını taşıyan kendine has bir tezyînât üslûbu geliştirip sanata verdiği ehemmiyetle sanat anlayışını en ileri seviyeye taşımıştır. Hazırlanan tezde, bu esaslar benimsenerek oluşturulan altı adet eser uygulaması bulunmaktadır. Tezhip sanatındaki temel kâideler korunarak desen, kurgu ve bulut motifine yeni bir bakış açısı kazandırmak bu uygulamaların ana fikrini oluşturmaktadır.

Illumination is a decorative art, which constitutes an important branch of book arts used in the decoration of manuscript, plates and muraqqa. Over the centuries, illumination has gained a variety of styles and rich motifs with the governors’ appreciation of art. It emerged and developed as a book art and was migrated to the plates with the Hilye of Hafiz Osman in the 17th century. With its elegance and glamour, it still preserves its distinguished place in decorative arts today. Each state has its own unique decoration style. Intercultural interactions that are caused by immigrations, wars and other reasons have led to the development of the illumination art and the emergence of different styles. Given these circumstances, the Turks incorporated different styles by preserving the essence of their art by interpreting them in a unique style. The cloud motif, which is the subject of this study, was also included in our decoration and became an element of decoration that enriches the compositions in the works given after the 15th century. In the Ottoman Empire, decorative artists developed a unique decoration style which contains the principles of "sincerity, logic and simplicity" and has elevated the understanding of art to the highest level. In this thesis, there are six work practices created by adopting these principles. Bringing a new point of view to the pattern, design and cloud motif by preserving the basic principles in the art of illumination constitutes the main idea of these applications.