Evaluating Repairs and Interventions of the Fethiye Camii through the Perspective of Contemporary Conservation Ethics and Principles

Abstract

Fethiye Camii is located in Istanbul in the Fatih district amidst the historic neighborhood of Çarşamba. The current structure is comprised of the churches of the Monastery of Pammakaristos in the XIV. Regio built during the Byzantine period. From the monastery, nothing but two churches, four cisterns and a burial chamber survive. In the Ottoman rule, Pammakaristos was first in use as a monastery for nuns and a little later it was put in use as the Greek Patriarchate. At the end of the 16th century, the churches of the monastery were converted to a mosque called Fethiye to commemorate the conquest of Azerbaijan and Georgia. The monument has come to our day under this name. In 1963, a section of the monument was inaugurated as the Fethiye Museum. Fethiye Camii has possessed various identities and has served many functions and communities over time. Currently the monument presents complex problems of architectural history and conservation. Multiple repairs throughout its long history have resulted in various transformations in its physical appearance. The very recent restoration work begun in the museum section in April 2018 has demonstrated the necessity of evaluating the monument’s state of preservation. This article examines its past repairs according to internationally accepted values and puts a special emphasis on 20th century repairs.

İstanbul İli, Fatih İlçesi, Katip Musluhittin Mahallesi’nde yer alan Fethiye Camii, Çarşamba olarak bilinen tarihi semtte konumlanır. Yapı, Bizans Dönemi’nde kentin XIV. bölgesinde yer alan Pammakaristos Manastırı’nın kiliselerinden dönüştürülmüştür. İki kilise, dört sarnıç ve bir de mezar odası dışında hiçbir yapısı günümüze ulaşamayan Pammakaristos, İstanbul’un fethinin ardından önce kadınlar manastırı, sonra patrikhane olarak kullanılmıştır. Manastırın kiliseleri 16. yy. sonunda Azerbaycan ve Gürcistan’ın fethi anısına “Fethiye” ismiyle camiye çevrilmiş ve yapı günümüze kadar bu isimle gelmiştir. Ancak 1963’te bir bölümü “Fethiye Müzesi” olarak işlev kazanmıştır. Fethiye Camii zaman içinde çeşitli kimlik ve işlevlere sahip olmuş, birçok topluluğa hizmet etmiş bir yapı olarak, günümüzde karmaşık mimarlık tarihi ile çok çeşitli koruma sorunlarıyla yüz yüzedir. Uzun tarihi boyunca geçirmiş olduğu birçok onarım, fiziksel görünümünde çeşitli dönüşümler ile sonuçlanmış ve 2018 Nisan ayı içinde müze bölümünde başlayan restorasyon, yapının mevcut durumunun ve geçmiş onarımlarının değerlendirilmesini gündeme taşımıştır. Makale kapsamında bu onarımlar ele alınmakta ve yapının son yüzyılı özel bir vurgu ile değerlendirilmektedir.