Ebû Hâmid Muhammed b. Yusuf el-Fâsî’nin (ö.1052/1642) “Turfetü’t-Taraf” Adlı Manzume’sinin Manzum Tercümesi ve Hadis Usûlü Açısından Tahlîli

Abstract

Ebû Hâmid Muhammed b. Yusuf el-Fâsî’nin elli iki beyitten oluşan Turfetü’t-Taraf adlı manzumesi, akademik muhtevası, edebî üslûbu, latif kâfiye yapısı, kolay ibareleri, muhtasar hacmi ile, özelde hadis usûlü’ne, genelde İslam ilim dünyasına, önemli bir “zenginlik” kazandırmıştır. Bu manzumeyi, hemen hemen aynı asırda bir benzeri olan Beykûniyye ile kıyasladığımızda, Turfetü’t-Taraf’ın, hadis ıstılahlarını daha güzel bir tertip ile sıraladığını, Beykûniyye’deki gibi birbiriyle ilgisi olmayan yerlerde zikretmediğini, Beykûniyye’den daha fazla sayıda hadis ıstılahlarını ele alıp nazmettiğini, muhtevasının daha kapsamlı olduğunu görüyoruz. Bu yönleriyle Turfetü’t-Taraf, Beykûniyye’nin fevkindedir. Nitekim Turfe, Fas ve Kuzey Afrika ülkelerinde, Beykûniyye ise Şâm ve Kûfe’de, biri İslam dünyasının doğusunda, diğeri de batısında şöhret bulup yayılmıştır. Bu manzumeyi tahlil çalışması, akademi dünyasına önemli katkılar kazandırmakla birlikte; 7+7=14’lü hece vezniyle Türkçe’ye yine manzum olarak tercüme edilmesi, hem yeni bir “Türkçe Manzum Hadis Usulü” meydana getirmek açısından hem de “Arapça Hadis Usulü Manzumesi”ni ilk defa Türkçe’ye bir manzume olarak tercüme etmek açısından çok önemli bir çalışmadır.

The Mandhumah (poetic work) named Turfah at-Taraf which is consist of 52 coupltes written by Abu Hâmid Mohammad b. Yusuf Al-Fâsî has contributed an important prosperity to both Islamic sciences in general and the methodology of Hadith in special. It has an academic content, literary style, enjoyable rhyming structure, nice design, easy phrases and concise knowledge about the methodology of Hadith. When we compare it to another prominent Mandhumah of Baiquniyyah which was almost written in the same age, it is possible for us to state that the Mandhumah of Turfah at-Taraf is better than that of Baiquniyyah in: 1- Better design. 2- More content. It is an interesting point that Turfah at-Taraf has much been famous in Maghrib and North Africa when Baiquniyyah has much been prominent in Syria and Iraq. The Analysis of this Mandhumah will not only bring an important contribution to academic world, but also is a very significant work from the perspective that it is translated from Arabic to Turkish as a poem with 7+7 = 14 syllable structure, rich heirlooms, academic content and attractive style with nearly 52 couplets. The meaning is almost the same.