Kuvâ-yı Milliye’nin Kuvve-i Mâneviyesi İstiklâl Marşı’na Moral Açısından Bir Yaklaşım

Abstract

İstiklâl Marşı için düzenlenen yarışmanın tarihî arka planına bakıldığında cephede savaşan askerleri moral bakımından destekleyecek bir metin arandığı anlaşılmaktadır. Yarışmaya katılan eserlerden jüri tarafından seçilenlerin askerler üzerinde bıraktığı etkileri gözlemlemek amacıyla ordu komutanlıklarına gönderilmesi bu hususun belirleyiciliğinin altını çizmektedir. Mehmed Âkif’in eserinin seçilmesinde de, eserin dinleyenlerde, özellikle de askerlerde müspet duygular uyandırmaktaki başarısı öne çıkmıştır. Orduya ithaf edilen İstiklâl Marşı, Çanakkale Şehitlerine şiiri ile birlikte Mehmed Âkif’in hayatı ve şiirinin zirvelerini işaretleyerek onun “Milli Mücadele’nin mânevi lideri” vasfına layık görülmesini sağlamıştır. Bu çalışmada Millî Mücadele’ye destek ilanı olarak nitelendirilebilecek İstiklâl Marşı’nın moral, yani kuvve-i mâneviye açısından bir değerlendirilmesi sunulmaktadır. Yapılacak incelemeye temel olarak, moral kelimesinin çeşitli sözlüklerdeki anlamları taranmış ve kelimenin çağrışım anlamlarının tespiti için Tekcan ve Göz (2005)’ün üniversite öğrencileri üzerinde gerçekleştirdikleri çağrışım araştırmasından yararlanılmıştır. Bunların yanı sıra, İstiklâl Marşı’nda yer alan kelimelerin sıklık sıraları “Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu” esas alınarak hazırlanan tabloya işlenmiştir. Bir sonraki aşamada ise moral kelimesinin sözlük anlamları ve çağrışımları ile İstiklâl Marşı’ndaki kelimelerin, sıklık sıraları da dikkate alınarak kelime düzeyindeki eşleştirmeleri yapılmış ve bu yöntem metin düzeyinde de uygulanmıştır. İlaveten, moral ile moral değerler arasındaki ilişkiden hareketle bu değerlerin İstiklal Marşı’ndaki karşılığı olan “din” kelimesi üzerinden bir kavram haritası çıkarılmıştır. Bu incelemelerin neticesinde, İstiklal Marşı’nın gerek moral yükselten gerekse moral değerleri vurgulayan bir metin olduğu sonucuna varılmaktadır. İstiklâl Marşı’nın moral eğitimi aracı olarak işlevi göz önünde bulundurulduğunda, Mehmed Âkif’in eseri, şairin bir moral subayı rolüne bürünerek İstiklâl Savaşı’nda askerleri heyecanlandırmak için yaptığı bir moral konuşması olarak kabul edilebilir.

When historical background of the competition for writing of İstiklâl Marşı considered, it is understood that a text was sought out that will provide morale support to the soldiers fighting at front. Significance of this matter is underlined by the fact that among the works participated to the competition those selected by the jury were sent to army commanderships to be read to soldiers with the purpose of observing soldiers’ reactions to them. In selection of Mehmed Âkif’s work, its ability to raise positive feelings in the listeners, especially soldiers, came to the forefront. Dedicated to the army, İstiklâl Marşı together with Çanakkkale Şehitlerine poem, marking the peaks of Mehmed Âkif’s life and poems, enabled him the title of “spiritual leader of Millî Mücadele”. In this study, an assessment of İstiklâl Marşı, which can be characterized as proclamation of support to Milli Mücadele, is being presented in terms of morale, meaning kuvve-i maneviye/spiritual force. As laying foundations to the inquiry, meanings of the word “morale” are scanned in various dictionaries, also for identifying the connotations of the word a study made on university students by Tekcan and Göz is used. In addition to these, frequency ranks of the words in İstiklâl Marşı are put into a table based on “Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu”. In the next step, dictionary meanings and connotations of the word “morale” are associated with words in İstiklâl Marşı at the world level by taking into account also the frequency ranks and this method is also applied in the text level. In addition, upon the relationship between morale and moral values, a map of concepts is provided building on the word “din” which correspond to these values in İstiklâl Marşı. As a result of these investigations, it is concluded that İstiklâl Marşı is a text that both increases morale and emphasizes moral values. When the function of İstiklâl Marşı as an instrument of moral education is considered, the work of Mehmed Âkif can be accepted as a morale speech that was made to warm up soldiers in the War of Independence in which the poet assumes the role of a morale officer.