Öğrencilerin “Değer” Kavramına Yönelik Algılarının Metaforlar Aracılığıyla Belirlenmesi

Abstract

Öğrencilerin değer kavramına yönelik algılarının metaforlar aracılığıyla belirlenmesini amaçlayan bu çalışma metaforik çalışma olup nitel bir araştırmadır. Veri toplama ve yorumlama sürecinde nitel araştırma yöntemleri desenlerinden biri olan olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırma çalışma grrubu ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Elde edilen veriler için içerik analizi yapılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubu, Konya il merkezinde 2016-2017 eğitimöğretim yılında ilkokul, ortaokul ve lisede eğitim gören 897 öğrenciden oluşmaktadır. Katılımcıların 569’u (%63) kız, 327’si (%37) erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Ayrıca, katılımcıların 79’u (%9) ilkokul öğrencisi, 338’i (%38) ortaokul öğrencisi, 480’i (%53) lise öğrencileridir. Veri toplama aracı olarak, açık uçlu maddelerden oluşan “Değerlerle İlgili Kavram Çağrışım Formu” kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda yedi tema elde edilmiştir. Bu temalar; Devamlılığının sağlanması açısından değer, Eğitimin yapıtaşı ve eğitim açısından önemli bir unsur olarak değer, Hayata yön veren bir unsur olarak değer, İnsanların yaşamına etki eden bir unsur olarak değer, Kıymet taşıyan bir unsur olarak değer, Önem arz eden bir unsur olarak değer, Tutum ve davranışlara yön veren unsur olarak değer elde edilmiştir. Araştırmada lise öğrencilerinin sıklıkla metafor ürettikleri temaların ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin en sık metafor ürettikleri temalarla aynı temalar olduğu görülmektedir. Değer kavramına yönelik algının, ilkokul ve ortaokulun devamında lise yıllarında da öğrenci algısının genel olarak değişmediğini gösterir niteliktedir. Öğrencilerin değerleri hayata yön veren unsur, kurallar bütünü olarak değerlendirdikleri bulunmuştur. Değer ile ilgili yapılan tanımların araştırmanın sonucunu desteklediği, değerin hayata ve insanların yaşamına etki ettiğine yönelik temaların birbirini tamamladığı ve açıkladığı görülmektedir. Ayrıca, metafor tabanlı öğretim etkinliklerin soyut kavramların ve değerlerin öğretilmesinde oldukça etkili olduğu söylenebilir. Bu bağlamda ebeveynlerinden destek alarak değerler eğitiminin önem verildiği ve değerlerin aşılandığı okullara devam eden öğrencilerin ruh sağlıklarının da iyi olması beklenmektedir.

This study aims to determine students’ perceptions on the concept of value through metaphors and is a metaphorical study and a qualitative research. Phenomenology was employed for the process of data collection and interpretation. Criterion sampling method was employed while detecting the participants. The data was analyzed using content analysis. The study group of this study includes 897 students studying at primary, secondary and high schools in the province of Konya during 2016-2017 academic year. 569 (63%) of the participants were female students while 328 (37%) of them were male. In addition, 79 (9%) of the participants were primary school students, 338 (38%) were secondary school students and 480 (53%) were high school students. As the data collection tool, a from titled as “Concept Associative Form of Values” consisting of openended items was used. As a result of the data analysis, seven themes were produced. These themes include the following: Value in terms of ensuring continuity, Value as an important element and milestone of education, Value as a life-directing element, Value as an element affecting people's lives, Value as an element that holds value, Value as an element that is of importance, Value as an element directing attitudes and behaviors. The results showed that the themes on which high school students produced metaphors are the same as the ones elementary and secondary school students did. The results also showed that students’ perception of value does not change when they move from elementary and secondary schools to high school. It was found out that the students perceived values as life-directing elements and a body of rules. It was also seen that the definitions of value supported the results of this research. The themes related to the effect of value on life and people's lives have explained and matched with one another. In addition, metaphor-based teaching activities can be said to be very effective in teaching abstract concepts and values. In this context, it is expected that the mental health of the students who study in schools where parents are involved, and values are considered essential will be good.