Latîfe ez-Zeyyât’ın El-Bâbu’l-Meftûh (Açık Kapı) Adlı Romanında Kadın Teması Üzerinden Ulusal ve Bireysel Özgürlüğün İnşâsı

Abstract

Batı’da görünürlüğünü yitirdikten sonra Doğu’da gündem olmaya devam eden kadın hak ve özgürlükleriyle ilgili sorunlar, hâkim ideoloji tarafından Şark’a mahsus olarak lanse edildiği gibi otoriter rejimlerdeki demokrasi sorunundan beslendiği de göz ardı edilmiştir. Söz konusu bölgede kadın ve vatan olgusu, “namus” temelli bakış açısıyla ulusal tarih yazımında başat rol oynarken Mısır’da kadının ulusal direnişten beslenen özgürlük arayışı, zamanla bireysel bir tavra evrilir. Ülkede kadın hareketiyle ilgili tarihi akış yanında edebî literatür de bu yönde bir birikime sahiptir. Bölge ülkeleri arasında Batı ile teması en erken gerçekleşen Mısır’da, o dönem meydana gelen yeni fikir akımlarından beslenen ilk Mısır romanı Zeynep’e konu olan kadın olgusu, direniş romanları başta olmak üzere edebi literatürde yer almaya devam etmiştir. Latîfe ez-Zeyyât’ın kronolojik olarak Hür Subaylar Darbesinden hemen önce başlayıp on yıllık dilimde Mısır siyasi tarihindeki gelişmelere değindiği Açık Kapı (el-Bâbu’l-Meftûh, 1960) romanında bu mücadele oldukça barizdir. Roman; kadının toplumsal alanda milli direnişten beslenen görünürlüğü, özgürlüğü önündeki gelenek, norm gibi engellerle mücadelesi ve benlik arayışını konu edinmektedir. Söz konusu çalışma gündelik hayatın sıradan eylemleriyle normları esneterek kimliğini inşa eden kadının öznel tavrını genel kavramlarla açıklamayı hedeflemektedir.

The problems regarding women's rights and freedoms, which remained on the agenda in the East after losing their visibility in the West, were ignored by the dominant ideology, as well as being fed by the problem of democracy in authoritarian regimes. While the phenomenon of women and homeland in this region plays a dominant role in national historiography from an honor-based perspective, women's pursuit of freedom, nurtured by national resistance, evolved over time in an individual manner. This struggle is obvious in the novel Open Door, in which ez-Zeyyât began chronologically just before the Coup of Independent Officers and touched on the developments in Egyptian political history in ten years. The novel focuses on the visibility of national women, which is fed by national resistance, the struggle against freedom such as tradition, norm and the search for self. This study aims to explain the subjective attitude of the woman who builds her identity by stretching the norms with the ordinary actions of everyday life with general concepts.