TSMK H. S. 25 Envanterli Mushaf-ı Şerîf’in Tezhip Sanatı Açısından İncelenmesi

Abstract

Kur’ân-ı Kerîm’e duyulan sevgi ve saygı, O’nun hem kitâbeti hem de tezyinâtı için titizlikle çalışılmasına ve böylece çok kıymetli eserler verilmesine vesîle olmuştur. Bu çalışma, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H. S. 25 numaralı envanterde kayıtlı, gerek hattı ve gerek tezhibi bakımından kaynak eser niteliğindeki Mushaf-ı Şerîf’in tezhibine dâir yapılan incelemeyi içermektedir. Çalışmanın giriş kısmında, bir Mushaf’ın tezyîn edilen bölümleri hakkında bilgi verilmiş, hemen sonrasında ise söz konusu Mushaf genel özellikleri itibariyle tavsif edilmiştir. Ayrıca tasarımının normal seyri dışında gelişen durumlara dikkat çekilmiştir. Mushaf’ın cilt kapaklarının her bölümü tasarım ve işleme teknikleri bakımından anlatılmış, hattatı ve müzehhibi hakkında da bilgi verilmiştir. Mushaf’ın genel tezhip özellikleri Safevî devri tezhibi bağlamında aktarıldıktan sonra, sırasıyla zahriye ve serlevha tezhibi bütünden parçaya giden bir seyirde görseller üzerinden incelenmiştir. Sûrebaşı tezhipleri kompozisyon çeşitlerine göre dört başlık altında tasnif edilmiştir. Sonrasında ise Mushaf gülleri çeşitleri, ferağ kaydı tezhibi ve halkârlı sayfalar tasarım, renk ve işleme tekniği veçheleriyle ele alınmıştır.

The love and respect for the Koran has resulted in meticulous work for both its inscription and decoration, and conduced to the creation of very valuable works. This study also includes the examination of the illumination of the Koran, which is registered in the inventory no. H. S. 25 of the Topkapı Palace Museum Library, is a reference work in terms of both its calligraphy and illumination. In the introduction part of the study, information is given about the decorated parts of a Koran, and immediately after that, the Koran in question is described in terms of its general features. In addition, outliars of the normal design situations are highlighted. Each part of the Koran’s binding is described in terms of design and production techniques, and information about its calligrapher and illuminator is also given. After the general illumination characteristics of the Koran are conveyed in the context of the Safavid period illumination, its zahriye and serlevha illumination are examined through the visuals in a course from the whole to the piece. Sûrebaşı illuminations are classified under four headings according to their design varieties. Afterwards, the varieties of Koran roses, the ferağ record illumination and the pages with halkâr have been discussed in terms of design, color and production technique.