Ortaçağ Dönemi Derviş Topluluklarını Nasıl Kavramsallaştırmalı?

Abstract

Bazı akademisyenler norm dışı hareket eden bütün derviş gruplarını Kalenderî olarak nitelendirirlerken diğer akademisyenler bu tür toptancı bir yaklaşıma karşı çıkmaktadırlar. Yanı sıra, çoğu akademisyen derviş gruplarını Ortodoks (Sünni) veya Heterodoks (Gayr-i Sünni) şeklinde tasnif etmekte ve derviş topluluklarını Sünnilik açısından değerlendirmektedir. Bu makalede, farklı yaşam tarzları olan ve farklı mistik tecrübe yaşayan derviş topluluklarını yek pare bir grup olarak ele almanın problematiği üzerinde duracağız. Ayrıca, Ortaçağ döneminde kural dışı hareket eden derviş topluluklarıyla Ortodoks olarak anılan Sûfî gruplar arasında derin bir ilişki ağı bulunduğundan dolayı, derviş topluluklarını Sünni veya Gayr-i Sünni olarak sınıflandırmanın zorluğunu vurgulayacağız.

While some scholars describe all antinomian dervish groups as Qalandari, other scholars oppose this perspective because of its essentialist characteristics. Also, most scholars classify dervish groups as Orthodox (Sunni) or Heterodox (Non-Sunni) and analyze dervish communities in terms of Sunnism. In this article, I will argue that treating dervish communities as a single group is problematic since there had been dervish communities with different lifestyles and different mystical experiences. Also, classifying dervish communities as Sunni or non-Sunni was not substantial since interaction and exchanges existed between antinomian dervish communities and Orthodox Sufi groups in the Middle Ages.