Sivas Divriği Ulu Camii Ve Şifahanesi’nin Rumi Motiflerinin Yorumlanarak Tezhip Sanatında Uygulanması (Eser Metni)

Abstract

Sivas Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi, Mengücek Beyi Şahinşah’ın torunu Ahmet Şah tarafından 1223 yılında yapımına başlatılıp 1228 yılında bitirilmiştir. Moğol baskınları nedeniyle yapının yarım kaldığı ve tam olarak bitirilmediği sanat tarihçileri tarafından düşünülmektedir. Anadolu’ya ait anlamındaki rumi motifi tezhip sanatının ana motif unsurlarından olup, pek çok yazma eserde nadide örneklerin verildiği görülür. Anadolu’nun Sivas Divriği ilçesinde bulunan Cami ve Şifahanenin Taçkapıları incelendiğinde rumi motif kurguları ön planda bulunmaktadır. Kendine has tipolojisi ve motif tasarımlarıyla dikkat çekmekte olan rumi motiflerinin tezhip sanatında yorumlanarak kullanılması tez konumuzun ana fikrini oluşturmaktadır.Çalışmamızda Cami ve Şifahane hakkında bilgiler verilerek Taçkapılar üzerinde durulmuş, kullanılan motifleri daha iyi anlayabilmek için sembolik anlamlarına değinilmiştir. Yapı üzerindeki motif ve desen kurgusuna hâkim olabilmek için yer yer fotoğraflar ile desteklenerek anlatılmıştır. Rumi motifinin tarihçesi ile birlikte zaman içerisinde motifin oluşum sürecine yer verilerek, kapılar üzerindeki dikkat çeken motiflerin analizi yapılmış, böylelikle rumi motif tipolojisinin daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır.Bu araştırmalar ışığında hazırlanan tezde, tezhip sanatının temel kuralları korunarak desen ve kurgu itibari ile rumi motifine yeni bir bakış açısı kazandırmak, mimari yüzey üzerindeki motiflerin tezhip sanatında kullanımı amaç edinilerek altı adet eser uygulaması yapılmıştır.

Sivas Divrigi Ulu Mosque and Şifahane was started to be built by Ahmet Shah, the grandson of Mengücek Bey Şahinşah, in 1223 and finished in 1228. It is thought by art historians that the building was left unfinished and not completely finished due to the Mongolian raids. Rumi motif, which means belonging to Anatolia, is one of the main motif elements of the art of illumination, and it is seen that rare examples are given in many manuscripts. When the portals of the Mosque and Şifahane in Sivas Divrigi district of Anatolia are examined, rumi motif models are in the foreground. The use of rumi motifs, which attract attention with their unique typology and motif designs, in the art of illumination constitutes the main idea of this thesis.In this thesis, information about the Mosque and Şifahane was given, and the Crown Gate were emphasized, and their symbolic meanings were mentioned in order to better understand the motifs used. In order to understand the motif and pattern setup on the building, it is explained by supporting it with photographs. With the history of the Rumi motif, the formation process of the motif over time was included and the striking motifs on the doors were analyzed, thus it was aimed to better understand the rumi motif typology. In the thesis prepared with these studies, six works of art were applied with the aim of preserving the basic rules of the art of illumination, giving a new perspective to the rumi motif in terms of design and plan, and using the motifs on the architectural surface in the art of illumination.