Kırsal Yerleşimlerde Karar Mekanizmalarının Değişimi ve Kırsal Mekâna Etkisi

Abstract

Kırsal yerleşimler, kendi başına organize olma, birlikte yaşama bilinci ve tabiatla kurduğu dengeli bütünlükle beraber mimari geleneğimizde özel bir yere sahiptir. Merkezi otoriteden uzak yaşayan yerel halk, yüzyıllardır kolektif bir anlayışla birlikte karar alma, doğrudan karar mekanizmasının içinde olma ve mekâna dair söz söyleme hakkına sahip olmuştur. En küçük yerel yönetim birimi olarak Osmanlı döneminden günümüze kadar varlığını sürdürmüş olan köyler, 2014 yılında yürürlüğe giren 6360 Sayılı Büyükşehir Kanunu ile köklü bir değişiklik yaşamıştır. Büyükşehir sınırları içerisindeki tüm köyler, bağlı oldukları ilçelerin birer mahallesine dönüştürülmüştür. Bu çalışmada 6360 sayılı Büyükşehir Kanunu ile mahalleye dönüşen köylerin karar mekanizmalarındaki değişimin ortaya konulması ve bu değişimin kırsal mekâna olan etkilerinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında öncelikle kırsal yerleşimlerin tarihsel arka planından bahsedilmiş olup, Osmanlı Dönemi, Cumhuriyet Dönemi ve günümüzdeki yönetsel yapı ile mekânı sınırlandıran hükümler incelenmiştir. Bununla beraber 2014 yılında yürürlüğe giren 6360 sayılı kanunun genel özelliklerinden bahsedilmiş ve mekâna ilişkin hükümleri açıklanmıştır. Çalışmanın amacı kapsamında 6360 sayılı Büyükşehir Kanunu ile köy iken mahalleye dönüşen yerleşimlerde yaşamlarını sürdüren halkın yapılı çevre üzerindeki söz hakları sorgulanmıştır. Kırsal mahallelere dönüşen çevrede yaşayan halkın yapılaşma tercihleri üzerinden yaşanan değişimin kırsal mekâna etkisi değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler karar mekanizmalarının yapılan tercihler üzerinde oynadığı başrolü göstermesi bakımından önem arz etmektedir.

Being able to organize itself, having a sense of living together, and being in balanced harmony with nature, rural settlements have a special place in our tradition. Living far from the central authorities, local people have had the right to make decisions together with a collective sense, to be directly in the decision mechanism, and to get a voice regarding the area. Being the smallest administrative units, villages continued their existence until today since the Ottoman era and they underwent a fundamental change as a result of the Metropolitan Law No 6360 which was introduced in 2014. All the villages within the boundaries of metropolitans were turned into neighborhoods of their affiliated districts. This study aims to present the changes in decision mechanisms of villages that were turned into neighborhoods by the Metropolitan Law No 6360 and to analyze the effects of this change on the rural areas. Within the scope of this study, the historical background of rural settlements was explained and administrative structures in the Ottoman era, Republican era, and the current administrative structure in addition to the decrees limiting built environments were examined. Additionally, general characteristics of the Metropolitan Law No 6360 which came into effect in 2014, and its provisions regarding the built environment were explained. Within the scope of the aim of this study, the right to get a voice of local people (who live in the settlements that were converted into neighborhoods from villages by the Metropolitan Law No 6360) in the built environment was questioned. The effects of the change on the rural area were evaluated through the construction preferences of local people living in the areas that were transformed into rural neighborhoods. These evaluations are important in terms of demonstrating the dominant role that the decision mechanisms play in the preferences.