İbn Faris’in “Es-Sâhibî Fî Fıkhi’l-Luğa” Adlı Eserinin İncelemesi Işığında Fıkhu’l-Luğanın Bir Dilbiliminin Dalı Olarak Tanıtımı ve Tarihsel Gelişimi

Abstract

Linguistik ya da dilbilim daima modern döneme ait Batı ürünü gibi sunula gelmiştir. Bu alanda yazılan Batı menşeli eserler, bu disiplinin tarihsel gelişiminden bahsederken daha çok Eski Yunan ve Romalılar tarafından yürütülen çalışmalar üzerinde durmaktadır. Bununla birlikte söz konusu eserler, Orta çağda Arapların dilbilime dair katkılarından ve bu alandaki öncü çalışmalarından nadiren bahsetmekte veya hiç bahsetmemektedir. Buradan hareketle bu çalışmada, modern anlayışıyla birlikte dilbilimin Orta çağda Arap dilbilimciler tarafından başladığı ve Arap dilbilimci İbn Fâris’in “es-Sâhibî fî Fıkhi’l-Luğa ve Süneni’l-Arab fî Kelâmihâ” (Dilin Fıkhı ve Arapların Konuşma Tarzları) adlı eseriyle müstakil bir disiplin olarak hüviyet kazandığı ispat edilmeye çalışılmaktadır. Çalışmada, dilbilimin tarihsel gelişimi doküman incelemesi yöntemiyle ele alınarak incelenmiş ve İbn Fâris’in Fıkhu’l-Luğa anlayışının filoloji değil linguistik eşdeğeri olduğu tartışılmıştır. Elde edilen bulgular neticesinde, İbn Fâris’in söz konusu eserinin müstakil bir disiplin olarak dilbilime dair kaleme alınan ilk eser olduğu ve bu eserin filolojiden daha kapsamlı olup linguistik ya da dilbilime eşdeğer olduğu sonucu elde edilmiştir.

Linguistics have always been presented as a modern Western product. The Western references that are written about the historical development of this branch of study mostly focus on the studies carried out by the Ancient Greeks and Romans. These studies rarely or never mention the contributions of the Arabs to linguistics in the Middle Ages and their pioneering initiatives in this field. Thus, this study in hand, is aimed to prove that linguistics, with its modern understanding, started by Arab linguists in the Middle Ages and gained its identity as an independent branch of study through the Arab linguist Ibn Fâris' reference named "es-Sahibî fî Fıkhi'l-Luğa ve Süneni'l-Arab fî Kelâmihâ" (Fıqh of The Language & The Arabs’ Traditions of Speech). In this study, the reference mentioned has been analyzed considering the historical development of linguistics. Reference scanning method and data collection techniques were used, and it was concluded that Ibn Fâris' understanding of Fiqh al- Lugha is more comprehensive than philology and pretty much synonymous with linguistics.