Televizyonun Mekân Üzerindeki Etkisi ve Türkiye’de 1950 Sonrası Değişen Mekân Anlayışı

Abstract

İnsanlığın kendi yaşam çevresini oluşturma çabası deneyim gerektiren bir süreçtir. Bu süreçte toplumun üretim biçimi, kültürü, aile yapısı ve inanç sistemleri yaşanılan mekânı şekillendirmiştir. Medeniyetin gelişimi toplumsal olduğu kadar yaşam çevrelerinde de etkisini göstermiştir. Temel gereksinimler üzerine kurgulanmış yaşam çevreleri, tarım toplumundan endüstri toplumuna geçiş süreciyle dönüşmeye başlamıştır. İç mekân ailenin öz imgesidir. Gelişir, değişir ve dönüşür. İlk örneklerini bildiğimiz iç mekânlar bir ocağın etrafında kurgulanmıştır ve yaşamsal bütün fonksiyonlara cevap vermektedirler. Medeniyetin kat ettiği yol, yeni mimarlık pratikleri ve toplumun ekonomik değişimi mekânlarda karşılık bulur. Endüstri devrimi beraberinde seri üretim anlayışını ortaya çıkarır. Dolayısıyla mekânlar, bu gelişmelerle paralel olarak donatılır. Artık mobilya lüks ve süs olmanın yanı sıra mekânın ana unsurlarındandır. Böylelikle mobilya mekânlarda yerini almıştır. Mekân donanımında mobilyanın yanı sıra teknolojik gelişmeler de etkilidir. Özellikle elektriğin icadı teknolojik gelişmeleri beraberinde getiren bir süreçtir ve elektriğin mekâna girişi yeni bir mekân algısı ortaya koyar. Elektriğin icadı mekânları aydınlatmanın yanı sıra elektrik ile çalışacak diğer aygıtlara zemin hazırlamıştır. Televizyon da bu icatlardan birisidir.Televizyon, icadı sonrasında kültürel ve sosyolojik değişimleri beraberinde getiren görsel kitle iletişim aracıdır. Televizyonun görsel iletişim sağlıyor oluşu değişimleri daha etkili ve kapsamlı halde göz önüne getirir. Televizyonun gelişimi, 1923 yılında icat olmasına karşın soğuk savaş dönemine tekabül etmektedir.Televizyon, Soğuk Savaş’ın kutuplaştırıcı ve sınırlayıcı algısına zıt bir olgudur; sınırları ortadan kaldıran, kültürlerarası etkileşimi daha kolay hale getiren kitle iletişim aracıdır. Sosyolojik anlamda toplumları etkileyen teknolojik bir icat olan televizyon, mekândan bağımsız münferit bir unsur olarak değerlendirilmemelidir. Televizyonun toplumsal bellek üzerindeki etkileri irdelenirken karşımıza çıkan en önemli husus insan, mekân ve teknoloji denklemidir. Dolayısıyla zamanın geçeceği mekân bu teknolojik aygıt ile dönüşmeye başlamış, toplumsal özelliklere göre mekânda yerini almıştır. Bu çalışmada televizyonun Türk ailesiyle buluşmasıyla geleneksel mekânın kurgusunun değişimi, yeni bir toplum ve mekân odağının doğuşu, teknolojik bir icat olan televizyon ile dönüşen mekân anlayışının izleri sürülmektedir.

The effort of humanity to create its own living environment is a process that requires experience. In this process, the society's production style, culture, family structure and belief systems have shaped the living space. The development of civilization has shown its effect on social as well as living environments. With the transition from agricultural society to industrial society, living environments based on basic needs have begun to transform. The interior is the family's own image. It evolves, changes and transforms. The spaces whose examples we know are built around the hearth and respond to vital functions. The industrial revolution brings with it the concept of mass production. The venues are also equipped in parallel with these developments. Furniture is not just decorative, it is one of the main elements of the space. In addition to furniture, technological developments are also effective in space equipment. In particular, the invention of electricity is a process that brings with it technological developments, and the entry of electricity into the space reveals a new perception of space.Television is a visual mass communication tool that brought sociological changes with it after its invention. Although development of television was invented in 1923, it coincides with the period of the cold war. Television is the opposite of the polarizing and limiting perception of the Cold War; It is a mass communication tool that removes borders and facilitates intercultural interaction. The space where time will pass has begun to transform with this technological device and has taken its place in the space according to its social characteristics. In this study, the meeting of television with Turkish family, birth of a new society and the focus of space, the changes in traditional space fiction, and the transformation of space understanding with television, which is technological invention, are traced.