Etnolog Sabiha Tansuğ Hayatı, Türkmen Giyimi ve Başlıkları Konusundaki Araştırmaları ve Koleksiyonun İncelenmesi

Abstract

Sabiha Tansuğ, 1965 yılından günümüze Anadolu Türkmenleri ve giyim kuşamları hakkında pek çok araştırma yapmış, bu konuda yurt içi ve yurtdışında sayısız sergiler açmış, 200’ü aşkın makale, üç kitap yazmıştır. Ancak tüm gayretine ve başvurularına rağmen Anadolu kültürünü sergileyebileceği bir müze açmaya muvaffak olamamıştır 1931 doğumlu olan Sabiha Tansuğ, 55 yıldan beri derlediği koleksiyonunu geç de olsa gün yüzüne çıkarmak amacıyla 2020 yılında müze projesini başlattı. “Geleneksel Anadolu Giyim Kuşamları Müzesini” kurma çalışmalarını yürütmek amacıyla İzmir’e taşındı. Müzesinde sergilemeyi amaçladığı 2700 adet eser içeren derlemesi, Türkmen, Yörük, şehirli, kadın-erkek-çocuk giysileri, gelinlikler, hamam tekstilleri ve bu guruplar tarafından kullanılan eşyaları kapsamaktadır.Bu çalışma, Sabiha Tansuğ koleksiyonundan seçilen eserlerin tanımlarını, bulunduğu yörenin yüzyıllar öncesinden günümüze yansıyan geleneklerini, renk ve motiflerin simgesel özelliklerini, karakteristik uygulama yöntemlerini içermektedir. Araştırmamıza konu yaptığımız giysilerin tamamının orijinalliği yöresel isimleriyle yüzyıllarca kullanılmış olduğu, Tansuğ tarafından uzmanlara etüt ettirilerek kanıtlanmıştır. Tez çalışması, S. Tansuğ’un eşi Haluk Tansuğ’un çektiği fotoğraflar eşliğinde, Bergama-merkez Kapıkaya köyü, Edremit-Tahtakuşlar köyü, Bursa ili Keles ilçesi, Bartın, Çanakkale, Eskişehir ili etnik gurupları, İzmir’in Bergama-Karaburun-Ödemiş, Kayseri’nin Develi köyü, Kütahya ili, Bodrum, Kumköy, ilçeleri, Sivas, Tokat ili Sıraç Türkmenlerinin orijinalliği uzmanlarca onaylanmış 14 adet takım halindeki kostümlerinin açıklama ve kültürel alt yapısını içermektedir. Tezin 1.bölümünde Sabiha Tansuğ’un hayatı ve çalışmalarının yanında Türkiye’de giyim kuşam alanında faaliyetlerde bulunan diğer koleksiyonculardan kısaca bahsedilmiştir. 2. bölümde Anadolu dokuma geleneği ve Türkmen giyiminin kökenleri, 3. bölümde Sabiha Tansuğ koleksiyonunda bulunan 14 adet orijinalliği onaylanmış giyim-kuşamın incelenmesi, 4. bölümde sonuç yazılmıştır. Bilgiler, 2019 yılında Sabiha Tansuğ ile yaptığım röportajlar, yazdığı kitaplar, televizyon programları, danışman hocam Prof. Dr. Aydın Uğurlu’nun Anadolu kültürü anlatımları, konuyla ilgili kitaplar, internet verileri, tezler ve makaleler ışığında incelenerek yazılmıştır.

Ms. Sabiha Tansuğ has compiled traditional clothing of Anatolian Turkmen and Urban people since 1965. She organized numerous exhibitions in Turkey and abroad and authored more than 200 articles as well 3 books. However, despite all her efforts and calls, she was not able to open a museum where Anatolian culture would be exhibited. Thus, such a valuable cultural treasure could not be publicized and reached to their true owners, the Anatolian people, by going beyond the knowledge of limited circles.Ms. Sabiha Tansuğ, born in 1931, initiated her museum project in 2020 to eventually unearth her collection which she had been cherishing for 55 years. To this aim, she moved to Izmir in order to carry out the works to establish the "Traditional Anatolian Dress Costume Museum". Her compilation, which includes 2700 pieces to be exhibited in her museum, covers women, men, and children clothes, wedding gowns, bath textiles and items used by these groups, primarily in Turkmen, Anatolian nomad, and urban forms.This study includes the analysis of the works selected from the Sabiha Tansuğ collection, the reflections of ages-old regional traditions to today, the symbolic features of colors and motifs, and characteristic application methods. The authenticity of all of the clothes we have analyzed, and that they have been used for centuries with their local names are proved by Ms. Tansuğ with experts’ studies. The thesis study includes the analyses of 14 set of costumes and their cultural infrastructures whose authenticity was confirmed by experts. In accompany with the photographs taken by Haluk Tansuğ, the ex-spouse of Ms. S. Tansuğ, they belong to Balıkesir central province Kapıkaya Village, Edremit-Tahtakuşlar Village, Bursa province Keles district, Bartın, Çanakkale, Eskişehir provinces ethnical groups, Bergama-Karaburun-Ödemiş districts of İzmir, Develi village of Kayseri, Kütahya province, Bodrum, Kumköy districts, Sivas and Tokat province Sıraç Turkmens. The first chapter of the thesis reviews the life and the search of Sabiha Tansuğ, at the same time given a short brief about other collectioners who are collecting and working on traditional Anatolian Turkomen dressings. The second chapter includes the textile heritage of Anatolia end historical backgrounds of Turkomen womenswear, the third chapter deals with dresses of the regions, the forth chapter includes result, mentioned above.The thesis benefits from my interview made with her in 2019, television programs, narration of my supervisor Prof. Dr. Aydın Uğurlu on Anatolian culture, related books about the subject, internet data and essays.