Kerpiç Binaların Ağırlık Yükleri ve Deprem Etkileri Altındaki Davranışı ve Yurdumuzdaki Uygulanışı

Abstract

İnsanoğlu için barınma kavramı, hayatını devam ettirmek için bir zarurettir. Medeniyetin başlangıcından itibaren, milletler evlerini yapmak için toprağı kullandılar. Toprağın su ve saman ile belirli miktarlarda karıştırılması ile kerpiç malzemesi elde edildi. Bu yapı malzemesi hem harç hem de binayı taşıyan duvar malzemesi olarak kullanılabilir. Ucuz ve ulaşılabilir bir malzeme olması sebebiyle yaygın bir yapı malzemesi olan kerpiç, üretim, kullanım ve tüketim aşamalarında kullandığı enerji çok az olduğu için çevreye duyarlılığı ile öne çıkmaktadır.Yurdumuz, fay hatlarının yoğun olarak bulunduğu bir konumdadır. Yıkıcı depremlerde pek çok insanımız hayatını kaybetmiş, mal kayıpları yaşamıştır. Mühendislik hizmeti alan her binanın belirli önlemlerle depreme dayanıklı tasarlanabileceği unutulmamalıdır. Kırsal bölgeleri de etkileyen büyük depremlerde mühendislik hizmeti görmemiş kerpiç binaların göçmesi ile birçok vatandaşımız hayatını kaybetmiştir. Bu kayıplar sebebiyle kerpiç yapılar hakkında haksız bir sonuç ortaya çıkartılmış ve bu sonuç ülkemizde son yayınlanan 2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğine yansımıştır. Ülkemizde şu anda geçerli olan deprem yönetmeliğinde (TBDY 2018), kerpiç binaların yapı malzemesi olarak kullanımına izin verilmemektedir. Bu tez kapsamında kerpiç binaların yapım kurallarına ve deprem güvenliği konusunda yayınlanan standartlar ve deprem yönetmeliklerine değinilmiş ve kat sayısı, spektral ivme katsayısı gibi sınırlamalarla kerpiç binaların tekrar TBDY’ne dâhil edilmesi için öneriler yapılmıştır. Bu tez yedi bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde, kerpiç malzemesinin tarihçesi ile beraber, fiziksel ve mekanik özelliklerinden bahsedilmiştir. İkinci bölümde Dünya’da ve yurdumuzda bulunan kerpiç bina uygulamaları örneklerle gösterilmiştir. Üçüncü bölümde ülkemizde kerpiç binaların yapım yöntemlerine ait standartlar ve deprem güvenliklerine ait kurallar verilmiştir. Dördüncü bölümde kerpiç bina için yatay ve düşey yükler altında hesap yöntemlerinden bahsedilmiştir. Beşinci bölümde ayrıntılı bir hesap ile tek, iki ve üç katlı bir kerpiç binanın düşey yüklere ve depreme karşı taşıyıcı sistem güvenliğine dair sayısal bir analiz yapılmıştır. Altıncı bölümde belirli sınırlandırmalar ile kerpiç binaların TBDY’e tekrar dahil olabilmesi öneriler sunulmuştur. Yedinci ve son bölümde, tez çalışmasından çıkarılan genel sonuçlar sıralanmıştır.

Sheltering is a necessity for humans to continue their life. From the beginning of civilization, nations have used the soil to make their homes. Adobe brick is obtained by mixing the soil with water and straw in certain amounts. This building material can be used both as a grout and as a load bearing wall material. This material is preferred commonly because of being cheap, obtainable and consuming low energy in all production, use and comsumption.Turkey is in a location where fault lines are intense. Many of our people lost their lives and suffered property losses in destructive earthquakes. It should not be forgotten that every building that getting engineering service during the design can be more earthquake resistant. Many of our citizens lost their lives due to the collapse of adobe buildings that did not receive engineering service in the great earthquakes that also affected the rural areas. Due to these losses, an unfair conclusion was drawn about adobe structures and this result was reflected in the Turkish Building Earthquake Resistant Design Code for Buildings (TBDY 2018), which was recently published in our country. In this code (TBDY 2018), the use of adobe buildings as construction materials is not allowed. Within the scope of this thesis, the construction rules of adobe buildings, the standards published on earthquake safety and earthquake regulations were mentioned, and suggestions were made for inclusion of adobe buildings in TBDY with limitations such as the number of floors and spectral acceleration coefficient. This thesis consists of seven chapters. In the first part, the physical and mechanical properties of adobe material are mentioned together with its history.In the second part, adobe buildings applications in the world and in our country are shown with examples. In the third chapter, the standards for the construction methods of adobe buildings in our country and the rules for earthquake safety are given. In the fourth chapter, calculation methods for adobe building under horizontal and vertical loads are mentioned. In the fifth chapter, a numerical analysis of the structural system safety of a single, two and three-storey adobe building against vertical loads and earthquakes has been made with a detailed calculation. In the sixth section, suggestions are presented for adobe buildings to be included in TBDY with certain limitations. In the seventh and last chapter, the general conclusions extrapolated from the thesis study are listed.