Yabancılar için Türkçe Ders Kitaplarındaki Kültürel Unsurların İncelenmesi: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yabancılar için Türkçe Öğretim Seti Örneği

Abstract

Yabancı dil öğretimi sürecinde dilin kullanım boyutunu oluşturan kültürel unsurların büyük bir önemi vardır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürel unsurların incelenmesine yönelik gerçekleştirilen çalışmalara bakıldığında araştırmaların genellikle ders kitapları üzerine yapıldığı görülmektedir. Türkçenin tam, doğru ve uygulamada başarılı olabilmesi için kültür öğretimi büyük bir önem taşımaktadır. Bu nedenle ders kitapları aracılığıyla kültürel unsurlar verilirken dikkat edilmesi ve gelişigüzel verilmemesi gerekmektedir. Ders kitapları, ilk başvurulan ve en kolay ulaşılabilen kaynak olması bakımında hedef dil ve kültür öğretiminde önemli bir konuma sahiptir. Bu sebeplerden ders kitaplarının kültürel açıdan incelenmesi bir ihtiyaç olarak görülmüştür. Bu çalışmada da inceleme alanı olarak ders kitaplarının seçilmesinde öğrenicilerin dil öğrenme sürecinde öncelikle ve genellikle ders kitaplarını kullanması etkili olmuştur. İlgili alanda yapılan çalışmalar araştırıldığında ilk basımları 2018-2020 yılları arasında yayımlanan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yabancılar için Türkçe ders kitaplarının kültürel unsurlar açısından incelenmediği fark edilmiştir. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde ders kitapları aracılığıyla aktarılan kültürel unsurların belirlenmesinin ve bu yolla ders kitapların kültürel unsurlar açısından karşılaştırılmasının bir gereklilik olduğu düşünülmüştür. Hedef dil olarak Türkçe öğretimi alanında yazılmış ders kitaplarının kültürel unsurlar bakımından incelenmesi, araştırmacıların daha çok veri elde edebilmesine, böylece alanyazındaki varsa eksiklerin ve hataların belirlenerek giderilmesine, yeterli bulunan tarafların pekiştirilmesine, kültür aktarımına yönelik ortak bir ölçüt geliştirilmesine ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminin daha etkili olmasına katkı sağlayacaktır. Buradan yola çıkarak “Yabancılar için Türkçe ders kitaplarında yer alan kültürel unsurlar nelerdir?” araştırma sorusundan hareketle Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yabancılar için Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma metinlerindeki kültürel unsurların incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasına uygun olarak gerçekleştirilen çalışmada kültürel unsurlara ait veriler doküman analiziyle toplanmıştır. Araştırma kapsamında incelenen kitaplarda kültürel unsurların en çok yiyecek, değerler, Türk edebiyatı, meslekler, turistik ve tarihî yerler boyutlarında kullanıldığı tespit edilmiştir. Dil düzeylerine göre en fazla kullanılan kültürel unsurlara ait boyutlar ise şu şekildedir: Temel düzey (A1-A2) ders kitaplarında turistik ve tarihî yerler, yiyecek, kişiler arası iletişim; orta düzey (B1-B2) ders kitaplarında Türk edebiyatı, meslekler, görsel sanatlar, turistik ve tarihî yerler, değerler; ileri düzey (C1-C2) ders kitabında ise yiyecek, Türk edebiyatı, meslekler ve değerlerdir. Araştırma sonucunda incelenen ders kitaplarının Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlere farklı boyutlarda kültürel unsurlar kazandırabildiği ve dil öğretim sürecini zenginleştirdiği görülmüştür.

Cultural elements that make up the dimension of language use have a great importance in the foreign language teaching process. When we look at the studies on the examination of cultural elements in the teaching of Turkish as a foreign language, it is seen that the researches are generally made on textbooks. Culture teaching is of great importance for Turkish to be complete, correct and successful in practice. For this reason, it is necessary to pay attention and not to give indiscriminately while giving cultural elements through textbooks. Textbooks have an important position in target language and culture teaching as they are the first reference and the most easily accessible source. For these reasons, it was seen as a need to examine the textbooks from a cultural perspective. In this study, the choice of textbooks as a field of study was influenced by the fact that learners primarily and generally use textbooks in the language learning process. When the studies in the related field were investigated, it was noticed that the first editions of Van Yüzüncü Yıl University Turkish for Foreigners textbooks were not examined in terms of cultural elements. In teaching Turkish as a foreign language, it is thought that it is a necessity to determine the cultural elements transferred through the textbooks and to compare the textbooks in terms of cultural elements in this way. Examining the textbooks written in the field of teaching Turkish as a target language in terms of cultural elements will contribute to researchers' obtaining more data, determining and eliminating deficiencies and errors in the literature, reinforcing of the parties that are found sufficient, developing a common criterion for cultural transfer and teaching Turkish as a foreign language more effectively. Based on the research question: “What are the cultural elements in Turkish textbooks for foreigners?” it was aimed to examine the cultural elements in the reading texts in Van Yüzüncü Yıl University Turkish for Foreigners textbooks. In the study,which was carried out in accordance with the case study, one of the qualitative research designs, the data on cultural elements were collected by document analysis. In the books examined within the scope of the research, it has been determined that the cultural elements are mostly used in the dimensions of food, values, Turkish literature, professions, touristic and historical places. The dimensions of the most used cultural elements according to language levels are as follows: Touristic and historical places, food, interpersonal communication in basic level (A1-A2) textbooks; Turkish literature, professions, visual arts, touristic and historical places, values in intermediate level (B1-B2) textbooks; In the advanced (C1-C2) textbook, it is food, Turkish literature, professions and values. As a result of the research, it has been seen that the textbooks examined can bring cultural elements in different dimensions to those who learn Turkish as a foreign language and enrich the language teaching process.