Süleymaniye Kütüphanesi Fatih 4321 Envanter Numaralı Hadikatü’s Süeda Yazması Minyatürlerinin Analizi

Abstract

16. yüzyıl sonu Bağdat’ta sanatsever yöneticilerin destekleriyle sürdürülen kitap resimleme faaliyetleri kendine özgü resim tarzını da beraberinde getirmiştir. Bu özgün tarz Osmanlı minyatür sanatında eyalet üslubu olarak isimlendirilmektedir. Bu dönemde kitap resimleme faaliyetlerinde Mevlevi dergahlarındaki Sufi ressamların önemli rol oynadığı düşünülmekte ve bu dönemde dini içerikli kitaplar ön plana çıkmaktadır. Hadikatü’s Süeda yazmasında peygamber hayatlarına değinilerek Kerbela olayı anlatılmaktadır. Muharrem ayında Şii ve Sünni tarikatlar tarafından bir ritüel olarak okunan metnin yazılış amacı Kerbela hadisesini okuyucuda güncel tutup, o zamanı hissettirip, yas kültürünü tevekkül anlayışı çerçevesinde devam ettirmektir. Bu tezde Süleymaniye Kütüphanesi 4321 envanter numaralı Hadikatü’s Süeda yazmasındaki minyatürlerin tasarım ilkelerinden hareketle kompozisyon, renk yapısı, özellikle yoğun figüratif üslubu ile ilgili detaylı bir şekilde analizi yapılmıştır. Bu analiz, metnin içeriği ve icra edildiği dönem olan eyalet üslup anlayışı göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler neticesinde minyatürlerin tasarımlarında bariz olarak görülen pek çok detayın nasıl ortaya koyulduğu bütünsel bir bakış açısıyla (metin, icra edildiği döneme ait üslup özellikleri, temel tasarım ilkeleri) değerlendirilmiştir.

In Baghdad at the end of the 16th century, book illustration activities which were sustained thanks to the supports of art-lover directors also brought along unique painting style. This unique style is named eyalet (principality) genre in the Ottoman miniature art. In this period, it is thought that Sufi painters in Mevlevi lodges played an important role in book illustration activities and religious books came into prominence in this era. In Hadikat us-Suada, Battle of Karbala is described by referring the Prophets' lives. Writing purpose of the text, which is read by Shiah and Sunni sects in Moharram as a ritual, is to continue the grief culture within the frame of fatalism by keeping the Battle of Karbala up-to-date in reader and making them feel that time. In this paper, a detailed analysis has been carried out in compositions, color scheme, and especially intense figurative pattern based on the design principles of miniatures in 4321 inventory numbered Hadikat us-Suada. This analysis has been performed by taking into consideration the text content and eyalet (principality) genre, which is the era it was created. As a result of the analyses, how various details which can be seen saliently in the designs of the miniatures were addressed has been evaluated from a holistic point of view in the study (text, style features of the era it was performed, basic design principals and elements).