Askeri Hizmetlerin İfasında Suç Teşkil Eden Emri Yerine Getirenin Cezai Sorumluluğu

Abstract

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 24 üncü maddesinde “kanunun hükmü ve amirin emri” başlığı altında yetkili bir merci tarafından verilip de yerine getirilmesi görev gereği zorunlu olan bir emri yerine getirenin sorumlu tutulmayacağı ifade edilmiştir. Bununla birlikte suç teşkil eden emrin hiçbir şekilde yerine getirilemeyeceği, yerine getirenin bir emri yerine getirdiği gerekçesiyle sorumluluktan kurtulamayacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı maddenin son fıkrasında ise emrin hukuka uygunluğunun denetlenmesinin kanun tarafından engellendiği hallerde emrin yerine getirilmesinden sadece emri verenin sorumlu olacağı belirtilmiştir. Anayasa’nın “kanunsuz emir” başlıklı 137 nci maddesinde de aynı mahiyette bir hükme yer verilmiş, suç teşkil eden bir emrin yerine getirilmesi halinde emri verenle emri yerine getirenin sorumlu olacağı temel ilke olarak belirtildikten sonra askeri hizmetlerin görülmesi, acele hallerde kamu düzeni ve kamu güvenliğinin korunması amacıyla kanunla bu ilkeye istisna getirilebileceği ifade edilmiştir. Askeri Ceza Kanunu’nun 41 inci maddesine göre ise adli ve askeri bir suç işlemek amacıyla verildiğinin anlaşılması veya verilen emrin sınırının aşılması halleri hariç hizmete ilişkin olmak koşuluyla suç teşkil eden emri yerine getiren sorumlu tutulmayacaktır. İşbu çalışmada Anayasa ve Türk Ceza Kanunu’ndaki düzenlemeler ışığında suç teşkil eden emir ve emri yerine getirenin sorumluluğu üzerinde durulmuş, bu çerçevede özellikle askeri hizmetler açısından konu irdelenerek bir sonuca varılmıştır.

Article 24 of Turkish Criminal Code (TCC) numbered 5237, under the title of “Mandatory Provision and Order of the Supervisor” stated firstly a person who meets an order given by an authorized body as a part of his duty may not be kept responsible from such act then the following regulation enacted as an order constituting an offense should never be fulfilled. The last paragraph of same article also mentioned that in cases where inspection of the order in respect of compliance with the laws is avoided, the person giving the order is responsible from fulfillment of the order. In the article 137 of Constitution, under the title of “unlawful order” a provision which has a same nature is reviewed as in case of unlawful order, the main principal is the person executing the order and the person giving the order, both shall not evade responsibility, but exceptions designated by law relating to the execution of military duties and the protection of public order or public security in urgent situations are reserved. According to article 41 of Military Panel Code, a person who executes the unlawful order does not be responsible under the condition that the execution should be related to service apart from two circumstances as; if giving order in order to commit a legal and military crime is explicitly clear or if crossing the limits of order. This study, in the light of regulations of Constitution and Turkish Criminal Code, elaborates the unlawful order and the responsibility of the person who executes the order and within this scope the issue is concluded by examining especially military services.