Yabancılar için Türkçe Ders Kitaplarındaki Söz Varlığı: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yabancılar için Türkçe Öğretim Seti Örneği

Abstract

Sözcükler bir dilin temelini oluşturmaktadır. Dili doğru, etkili ve güzel kullanmak dil kullanıcısının sahip olduğu sözcüklere bağlıdır. Dil öğretim sürecinde dili öğrenenler, yeni sözcükleri iletişim ortamlarında ve öğretim süreçlerinde kullanılan ders materyallerinden kazanmaktadır. Araştırmacılar bu süreçte, öncelikle dilde çok sık kullanılan sözcüklerin öğretilmesi gerektiğini ifade etmekte ve sözcük sıklığını belirlemek için sıklık çalışmaları yapmaktadırlar. Yapılan sıklık çalışmalarından faydalanılarak kullanım açısından dilde öne çıkan sözcükler tespit edilmeli ve dili öğrenenlere, hangi sözcüklerin; ne kadar, ne zaman ve nasıl öğretileceği titizlikle belirlenmelidir. Sözcük sıklığı üzerine yapılan araştırmalar, dil öğretimi için önemli veriler sunan çalışmalardır. Temel kaynak niteliği taşıması sebebiyle bu çalışmalar, ders kitapları üzerinde daha fazla yapılmaktadır. Bu araştırmalar, öğretim sürecinde yer alan söz varlığı ögelerinin saptanması; hangi seviyede hangi sözcüklerin öğretileceğinin belirlenmesi ve öğretime uygun materyallerin hazırlanması bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu önemden hareketle araştırmada, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki söz varlığı ögelerinden sözcükler, deyimler, ikilemeler, atasözleri, tekerlemeler ve bilmecelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın veri kaynağını, yabancılara Türkçe öğretimi için hazırlanan ders kitaplarından Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi yabancılar için Türkçe öğretim seti oluşturmaktadır. Araştırmada yabancılar için Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ögelerine yönelik veriler doküman analiziyle toplanmış; söz varlığının analizi için içerik analizinden, söz varlığı ögelerinin sıklıklarını belirlemek için ise betimsel analizden yararlanılmıştır. Çalışmada elde edilen verilere göre; ders kitaplarında, sözcüklerden sonra en fazla rastlanılan söz varlığı ögesi deyimler sonra sırasıyla ikilemeler, atasözleri ve tekerlemelerdir. Ders kitaplarının hiçbirinde bilmeceler yer almamaktadır. Ders kitaplarında isim ve fiillerden oluşan sözcüklere en fazla C2 seviyesinde, en az A1 seviyesinde; deyimlere en fazla C1 seviyesinde, en az A1 seviyesinde; ikilemelere en fazla C2 seviyesinde, en az A1 ve B2 seviyesinde; atasözlerine en fazla B1 seviyesinde; tekerlemelere ise en fazla B1 seviyesinde yer verilmiştir. A1 ders kitabında atasözleri, A1 ve A2 ders kitabında da tekerlemeler yer almamaktadır. Çalışma sonucunda, incelenen ders kitaplarında en fazla sözcüklerin ve en az tekerlemelerin yer aldığı tespit edilmiştir.

Words form the basis of a language. The correct, effective and nice use of the language depends on the words spoken by the language user. During the language teaching process, the learners acquire new words through the help of the course materials used in the communication environment and teaching process. Researchers stated that the words which are used the most frequently should be taught during this process and they also carried out frequency studies to determine the frequency of the words. The words which are prominent in terms of the usage should be detected by taking advantage of these frequency studies and it should be determined thoroughly that which words to be taught when and how. Studies carried out on the word frequency provide important data for language teaching. These studies should be carried out more often on textbooks since these textbooks constitute the main source. These studies carry great importance in terms of determining the vocabulary items in the teaching process, determining the words to be taught at different levels and in terms of preparing the materials suitable for the teaching. Based on this importance, in this research it was aimed to determine the words, idioms, reduplications, proverbs, rhymes and riddles among the vocabulary items included within the textbooks used during the Turkish teaching process. The data source of the research was formed by the Turkish teaching set prepared by the Van Yüzüncü Yıl University for teaching the Turkish language to the foreigners. In this research, the data on the vocabulary items used within the Turkish textbooks for foreigners were collected through document analysis; content analysis was used for the vocabulary, while the descriptive analysis was used to determine the frequencies of the vocabulary items. According to the data obtained from the research, idioms were the most commonly used vocabulary items in the textbooks after words. They were followed by reduplications, proverbs and rhymes, respectively. Riddles were not included in any of the textbooks. In the textbooks, the words consisting of nouns and verbs were included most at C2 level and least at the A1 level; idioms were detected most at C1 level and least at A1 level; duplications were included most at C2 level and least at A1 and B2 levels; proverbs were detected most at B1 level while the rhymes were included most at B1 level. There were no proverbs included within the A1 textbook, and no rhymes included within the A1 and A2 textbooks. As a result of the study, it was detected that the examined textbooks included words the most and rhymes the least.