1348 Veba Salgını ve İbn Haldun Üzerindeki Etkileri

Abstract

İbn Haldun’un hayat hikayesi sıra dışıdır. Bu sıra dışılık onun sadece bulunduğu görevlerle değil, veba salgınından çıkardığı derslerle de ilgilidir. Bu nedenle 1348 Veba Salgını’nın onun hayatında yarattığı etkilerden yola çıkarak ileri sürdüğü tarih modelini kavrayabilme amacını taşıyan bu çalışma, uzun bir araştırmanın ürünü olarak ortaya çıktı. İbn Haldun’un neden yerleşik toplumları küçümsediği sorusu dikkat çekiciydi. Bu sorunsal doğrultusunda yapılan araştırma sürecinde, Gabriel Martinez-Gros ve Allen James Fromherz’in kaynakçada belirtilen eserlerinde veba ile İbn Haldun’un düşüncesi arasında kurduğu sağlam bağlar ilham kaynağı oldu. Bu bağlamda konunun daha iyi anlaşılabilmesi için İbn Haldun’un biyografisi çerçevesinde konuyu sorunsallaştırmak bir zorunluluktu. Bunun yanında başta Covid-19 olmak üzere yakın zamanda yaşadığımız önemli doğal ve siyasal gelişmeleri ve olayları onun perspektifinden değerlendirmek veya anlamaya çalışmak da, bir tarihçi için beklentileri aşan okuma anahtarları sunmaktadır. İbn Haldun’un işaret ettiği bozuluş sürecindeki medeniyetlerde; salgın hastalıklar, savaşlar ve düşman istilalarının oynadıkları hayati roller üzerinde durularak, 1348 Veba Salgını’nın, Covid-19 süreci ile benzerlik veya farklılıkları üzerinde birkaç önermede bulunulacaktır.

Ibn Khaldun’s life story is extraordinary. This extraordinariness is not only related to his duties, but also to the lessons he learned from the plague epidemic. For this reason, this study, which emerged as the product of long research, aims to comprehend the historical model put forward by him based on the effects of the 1348 Plague Epidemic in his life. The author of these lines has long sought answers to the question of why Ibn Khaldun despised settled societies. In the research process carried out in this context, the strong links that Gabriel Martinez-Gros and Allen James Fromherz established between the plague and Ibn Khaldun’s thoughts in the works cited in the bibliography were a source of inspiration. In this context, it was a necessity to start the article with Ibn Khaldun’s biography in order to better understand the main problematic. In addition, evaluating the important natural and political developments that we have recently experienced, especially Covid-19, from his perspective or trying to understand him from the perspective of these events also offers keys that exceed expectations for a historian. For the civilizations in the decaying process pointed out by Ibn Khaldun; Emphasizing the vital roles played by epidemics, wars, and enemy invasions, a few suggestions will be made on the similarities or differences of the 1348 Plague Outbreak with the Covid-19 process.