Menâkıb-ı 'Ali Es-Semarkandì’de -miş Eki

Abstract

-miş eki, Türk dilinin tarihî dönemlerinde çeşitli fonksiyonlarda kullanılmıştır. Ek, genellikle dil uyumuna uygun olarak kullanıldığı halde dudak uyumuna girmesi çok geç dönemlerde gerçekleşmiştir. Hatta dudak uyumuna en geç giren eklerden biri olduğu da söylenebilir. Bu sebeple ekin kullanımı hem eserin nüshalarının tarihlendirilmesi hem de benzer morfolojik şekillerin tarihî süreçteki gelişmeleriyle ilgili önemli bir bilgi kaynağı durumundadır. Üzerinde çalışılan Menâkıb-ı 'Ali Es-Semerkandì adlı metin 17. yüzyılda istinsah edilmiştir ve söz konusu ekle ilgili önemli veriler barındırmaktadır. Bu alanda başka çalışmalar yapılmış olsa da bu çalışma dudak uyumu konusunu ele alacak çalış malara kaynaklık edecek nitelikte olacaktır. Üzerinde çalışılan eserde -mIş eki, yuvarlak tabanlı fiillerden sonra hem düz dar hem de dudak uyumuna girmiş şekliyle yuvarlak olarak tespit edildiğinden ekin bütünüyle dudak uyumuna girmediği söylenebilir. Eserdeki bu durum ekin dudak uyumuna girme sürecinde olduğunu göstermektedir. Çalışmada ‎”Menâkıb-ı 'Ali Es-Semerkandì” adlı eserde geçen -miş eki almış fiiller incelenerek konu ile ilgili sayısal veriler ortaya konacaktır.

The -miş suffix has been used in various functions in the historical periods of the Turkish language. Although the suffix is generally used in accordance with language harmony, its inc lusion in labial harmony was very late. It can even be claimed that it is one of the latest suffixes included in labial harmony. Therefore, the use of the suffix is an important source of information about both the dating of the copies of the work and the development of similar morphological figures in the historical process. The work named Menâkib-i 'Ali Es-Semerkandi, which is being studied, was copied in the 17th century and contains important data about the said suffix. Although other studies have been conducted in this field, this study will be a source for studies on labial harmony. Since the -miş suffix is found to be round as included in both unrounded narrow vowel and labial harmony after round-based verbs, it can be claimed in the work studied that the suffix is not completely included in labial harmony. This situation in the work shows that the suffix is in the process of being included in labial harmony. In the study, the verbs with the -miş suffix in the work “Menâkib-i 'Ali Es-Semerkandi” will be examined and numerical data on the subject will be revealed.