İslam Hukukunda Cezalandırmada Gözetilmesi Gereken Esaslar

Abstract

Bir toplumun huzur ve güvenliğinin temin edilmesi ve toplum fertlerinin hukukunun korunması, o toplumda adil bir cezalandırma sisteminin bulunmasına bağlıdır. Bunun için cezalandırma sisteminin bir takım ilke ve esaslara sahip olması elzemdir. Adaletin hâkim kılınmasının temel amaç olarak görüldüğü İslam hukukunda da, cezalandırma sisteminin bu amacı gerçekleştirmeye dönük esasları bulunmaktadır. Gerek naslarda ve Hz. Peygamber’in (s.a.v.) uygulamalarında gerekse İslam hukukçularının ictihadlarında bu esasların izleri görülmektedir. Öte yandan suçluyu cezalandırma safhası, işlediği tespit edilen suça karşılık gelecek cezanın takdir edilmesi ve bu cezanın infaz edilmesi aşamalarını kapsamaktadır. Bu çalışmada İslam ceza hukukuna göre her iki aşamada gözetilmesi gereken ilke ve esaslar, ilgili naslardan, fıkıh kaynaklarından ve konuyla alakalı çağdaş dönemde yapılan akademik çalışmalardan istifade edilerek tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda tespit edilen; masum insanların cezalandırılmasının önüne geçmek için ceza vermede ihtiyatlı hareket edilmesi, adaletin gereği yerine getirilirken kimseye ayrıcalık tanınmaması, cezaların suçu önleyici mahiyette olmakla birlikte işlenen suç ile orantılı olması, suçlunun haysiyetinin ve temel haklarının ihlal edilmemesi prensiplerinin, adaletin sağlanması açısından öneminin ve gerekliliğinin ortaya konması amaçlanmıştır.

Maintaining the order and security of a community and protecting individuals rights are subjected to the existence of a fair criminal law system. Therefore, the criminal law system must have some basic principles. The penal system under Islamic law, where the supremacy of justice is considered the main purpose, has principles to achieve the relevant goal. On the other hand, the penalty phase of the offender includes the determination of equivalent punishment of a perpetrated crime and its imposing. In this study, the essentials and principles, that should be observed in both phases according to Islamic criminal law, have been tried to be determined by making use of the two main elements of Islamic law sources -Quran and Sunnah- fiqh sources and contemporary academic studies conducted on the subject. In this context, it is aimed to reveal the importance and necessity of the principles of acting cautiously in sentencing in order to prevent the punishment of innocent people and impose a proportional penalty to the crime while its preventing, not to privilege while administering the required justice or not to violate the dignity and fundamental rights of the offender in terms of ensuring justice.